Wijkverpleegkundigen komen weer in the lead

Posted on 07-05-2015 in Actueel, Nieuws, Topbericht, Wijkverpleging

INDICEREN OF DIAGNOSTICEREN? – Geef wijkverpleegkundigen de tijd voor het voeren van gesprekken met cliënten. “Ze maken niet alleen de zorgvraag maar ook de vraag achter de hulpvraag concreet. We moeten genoegen durven nemen met kleine stapjes vooruit.” Dat zegt Marja de Leeuwerk, voorzitter van de fractie Wijkverpleegkundigen van V&VN en regiocoördinator bij Buurtzorg.

We spreken elkaar de dag na de uitreiking van de certificaten aan vijftien wijkverpleegkundige ambassadeurs, waar Marja de Leeuwerk uiteraard ook aanwezig was. “Ik ben hoopvol gestemd. Het is een mooi traject waarin wijkverpleegkundigen begeleiding krijgen van een coach, die op een plek werkt waar zij invloed op de zorg kan uitoefenen. De coaches leren de wijkverpleegkundigen hoe zij een pleidooi kunnen houden, hoe ze dat met argumenten kunnen onderbouwen en hoe ze bijvoorbeeld contact kunnen zoeken met de raad van bestuur van de organisatie waar ze werken of met een wethouder.”

Niet het belang van het systeem, maar de goede zorg voor de cliënt
Er werd tijdens de bijeenkomst een pleidooi gehouden voor één landelijk classificatiesysteem. “Een classificatiesysteem gebruiken is belangrijk. Zo kunnen wijkverpleegkundigen laten zien wat ze doen en wat het oplevert. Iedere organisatie maakt een eigen keuze voor een systeem. Ik denk dat de praktijk gaat uitwijzen welk systeem zal worden gekozen. Waar het mij om gaat, is dat cliënten goede maatschappelijke zorg krijgen, het gaat mij niet zozeer om welk systeem”, verklaart De Leeuwerk.

Indiceren is hardnekkig begrip
Moeten we de term indiceren nog gebruiken? Is het niet beter te spreken van verpleegkundig diagnosticeren, zoals een wijkverpleegkundige opmerkte? “Wat doet een wijkverpleegkundige? Tijdens een eerste kennismaking met een cliënt gaat ze na wat er aan de hand is, waar iemand behoefte aan heeft of wil bereiken. Hoe kan iemand zichzelf weer redden? De wijkverpleegkundige werkt dit uit, stelt de diagnose en juiste interventie vast en toetst dit continu. Ik constateer dat indiceren een hardnekkig begrip is. We gaan nu naar een systeem toe waarin de wijkverpleegkundige samen met de cliënt een doel vaststelt en voortdurend toetst. Verergert het ziektebeeld of kan iemand zich juist weer beter redden? Dan wordt het zorgplan bijgesteld. Dit doen wijkverpleegkundigen al, maar het verschil is dat wijkverpleegkundigen groen licht mogen geven, we komen als professional weer in the lead.”
Het is van belang een goede balans te vinden, benadrukt Marja de Leeuwerk. “Organisaties vinden het nog eng. Wordt de zorg niet te snel afgebouwd, of krijgen cliënten niet te veel zorg? Het moest ineens allemaal anders. Geef elkaar de tijd om het juiste pad uit te stippelen. Zet dus niet ineens de huishoudelijke hulp stop. En wijs niet naar de politiek die dat zou willen.”

“Geef elkaar de tijd om het juiste pad uit te stippelen”

Laten we genoegen nemen met kleine stapjes
Verplegen doe je met je handen op je rug. “Marieke Schuurmans, hoogleraar Verplegingswetenschap aan het UMC Utrecht, zei dit een aantal jaren geleden. Zelfredzaamheid van mensen is belangrijk om problemen voor te zijn. Het is al veel eerder uitgevonden, maar we zitten nog erg vast aan denken in producten. Kan er nog wat anders worden aangeboden? We moeten oppassen dat we cliënten niet afhankelijk maken.”
Geef wijkverpleegkundigen de tijd, zegt De Leeuwerk. “Ze gaan in gesprek met een cliënt over wie hij of zij is, hoe iemand is opgegroeid. Er is ook veel angst en onrust bij mensen over alle veranderingen. Wijkverpleegkundigen maken niet alleen de zorgvraag maar ook de vraag achter de hulpvraag concreet.” Opnieuw benadrukt ze dat wijkverpleegkundigen nog te veel worden afgerekend op productiviteit in plaats van op het voeren van gesprekken met cliënten. “Hoe lang mag je daar over doen, zeker als het om kwetsbare mensen gaat. Het is de uitdaging om genoegen te nemen met kleine stapjes, dat moeten we durven.”

Kijk verder dan je eigen organisatie
Welke knelpunten ziet De Leeuwerk? “Vooral het aanvragen van gemeentelijke voorzieningen kost tijd en is lastig. Gemeenten hebben procedures opgetuigd en soms moeten mensen zes weken wachten op een besluit over een woningaanpassing. Een traplift? Gaat u maar verhuizen naar een gelijkvloerse woning. Ik vind dat wijkverpleegkundigen het sociaal maatschappelijke debat hierover op gang moeten brengen.”
Herkent De Leeuwerk zich in de kritiek die Diederik Samson, PvdA-leider die als stagiaire in de wijk heeft meegelopen, onlangs uitte? Namelijk dat wijkverpleegkundigen zich met afvinklijstjes door de wijk haasten om de herindicatie van bestaande cliënten voor 1 mei te hebben gedaan. Hij hekelt de wijze waarop zorgverzekeraars hun rol oppakken en de enorme hoeveelheid thuiszorgorganisaties. “Ik hoor dit wel vaker, maar het is een keuze van de organisaties. Daarom wil ik dat wijkverpleegkundigen opstaan en verder kijken dan hun eigen organisatie.”

“Vooral het aanvragen van gemeentelijke voorzieningen kost tijd en is lastig”

Generalist of specialist?
Er is nog een andere kwestie die De Leeuwerk aansnijdt. De wijkverpleegkundige: generalist of specialist? “Het is goed voor de zorg dat de wijkverpleegkundige een generalist blijft. Het is niet zo dat de zorg alleen maar van goede kwaliteit is als er specialisten bij betrokken zijn. Met extra scholing kan een wijkverpleegkundige zich bekwamen in een bepaald aandachtsgebied. Wijkverpleegkundigen moeten natuurlijk wel weten wanneer ze onbekwaam zijn. Ik wil deze discussie echter omdraaien: begin bij de cliënt. Leer wijkverpleegkundigen reflecteren op zichzelf, maak hen bewust van het vergaren van kennis. Ik pleit niet voor het loslaten van specialisten, maar ook hier hebben we weer ketens en een systeem opgetuigd. Neem bijvoorbeeld iemand met dementie. Betrek in een vroegtijdig stadium wijkverpleegkundigen erbij, nog voordat mensen zorg nodig hebben. Dan hoeft er geen dossier te worden overgedragen en krijgen mensen goede begeleiding en zorg. Dat niet alleen, dan wordt de wijkverpleegkundige een nog mooier vak dat jongeren graag willen doen!”

Corina de Feijter

(Foto: Maikel Martens Visual Communications en V&VN)

Volg ons