Marcel Lévi (AMC): Schrap onzinnige zorg

Posted on 04-04-2016 in Actueel, Nieuws

Onze zorg kan goedkoper door onzinnige, futiele en dubbelop zorg te schrappen. Deze stelling poneerde Marcel Lévi, bestuursvoorzitter van het AMC, tijdens het debat ‘Met een gestrekt been’ in de Amsterdamse Balie, een initiatief van onder meer Dappere Dokters. De beweging, het besef dat zinnige zorg nodig is, komt op gang, maar het gaat tergend langzaam.

Marcel Lévi pleit ervoor dat we drastisch anders kijken naar de zorg en hoe we die betaalbaar houden. Hij liet een foto van het vroegere Binnengasthuis zien. Wat valt ons op? De plant op het tafeltje in het midden van de ziekenzaal? Nee, zegt Lévi, we zien dat deze patiënten niet ziek ogen. Het zijn mensen met een trombosebeen of bij wie hun hypertensie moet worden ingesteld. “We zien nu dat we ziekten beter kunnen behandelen, dat we betere diagnostiek hebben en dat mensen langer leven. Maar ik ben veel meer onder de indruk van andere verworvenheden: dat we nu anders dan vroeger een doofstom kind kunnen behandelen zodat het mee kan doen. We kunnen ziekten behandelen waar mensen vroeger last van hadden.”

Discussie over wat behandeling mag kosten ongepast
Die behandelingen kosten geld. Marcel Lévi vindt het ongepast voor een rijk land als Nederland, waar we vijftien procent van het bruto nationaal product aan zorg besteden, om een discussie te voeren over wat een behandeling mag kosten. “Dat debat heeft niet het gewenste resultaat en raakt onze solidariteit.” Lévi zegt: “Haal alle onzin uit de zorg, dan kunnen we de groei van de uitgaven in de zorg opvangen. Het gaat om zorg die niet bijdraagt aan de gezondheid van de patiënt, wat misschien zelfs tot betere zorg leidt.”

Niets te zien op 37 duizend röntgenfoto’s
De bestuursvoorzitter komt met een voorbeeld uit de dagelijkse ziekenhuispraktijk: jaarlijks worden er bij 37 duizend mensen die zich met buikpijn op de eerste hulp melden, röntgenfoto’s gemaakt. “Op zo’n foto valt niets te zien. Dus maken we vervolgens een scan of echo. Waarom toch die foto laten maken? Deze routinematige handeling valt lastig uit te bannen.” Onzinzorg gebeurt volgens Marcel Lévi elke dag in de huisartsenpraktijk en poli. “Bloed prikken, ECG, eindeloze zaken die achterwege kunnen worden gelaten. Waarom moet een patiënt naar de longarts, oogarts, en andere specialisten, noem maar op, voor informatie die ze zelf ook kunnen verzamelen?” Wat ook weg kan: Pre-Scan, snotterpoli en baby-yoga.
Mensen hebben te hoge verwachtingen van de geneeskunde, stelt Lévi. “Ze onderschatten de schadelijke effecten.” Daarom is het belangrijk om de patiënt te informeren over alle mogelijkheden en wat dit voor hem betekent. Een time-out kan goed werken. Na de diagnose krijgt de patiënt een week de tijd om over een mogelijke behandeling na te denken en de voor- en nadelen te bespreken met zijn naasten. Vaak ziet iemand dan af van doorbehandelen. Lévi’s conclusie: “Rantsoeneren is niet nodig, maar laten we het geld besteden aan goede en zinnig zorg.”

Ontwikkelen modellen voor samenwerking eerste lijn gaat traag
Judith Wilmer, geriater in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, wees direct op het belang van de eerste lijn in deze discussie. “We kunnen en moeten eerder beginnen met effectieve zorg en in de opleiding aan dit onderwerp aandacht besteden.” Volgens Lévi zijn er mooie voorbeelden te vinden van samenwerking met de eerste lijn, maar de ontwikkeling van passende modellen gaat langzaam. In Het Parool had Lévi al laten weten minder ziekenhuizen te willen. “Het helpt ook niet dat de ziekenhuizen moeten concurreren, we houden elkaar in een houdgreep.”
Volgens voormalig VWS-minister Ab Klink, nu VGZ-bestuurder, ligt het niet zo simpel. “Ook in het buitenland, waar het verkavelen van de ziekenhuiszorg is gebeurd, zien we onzinnige zorg. Ziekenhuizen die het lef hebben om minder te doen, snijden in hun eigen vlees, maar zij moeten niet de verliezende partij zijn. Wij moeten als zorgverzekeraars goede contracten afsluiten.” VGZ experimenteert momenteel met drie ziekenhuizen. Zij krijgen een budget voor een aantal jaren en mogen dat vrij besteden. De eerste resultaten zijn volgens Klink spectaculair, hij spreekt van een daling van de zorgkosten van 7%.
Aldien Poll, adviseur in de eerste lijn, vroeg of de wijze waarop we onze zorg hebben ingericht ook een rol speelt. Dat is zeker het geval, antwoordde Klink. “We hebben gezocht naar productieve prikkels en die hebben geleid tot bijvoorbeeld resultaatverantwoordelijke eenheden en snel verwijzen. Dat moeten we zien te kantelen.”

Wat zijn mogelijke oplossingen?
Aan de debattafel vliegen de oplossingen over tafel: voer patiëntbesprekingen weer in, bespreek in je team of je als dokter het goede doet voor je patiënt. Werk met spiegelinformatie, het leidt daadwerkelijk tot ander gedrag bij specialisten. Opnieuw een pleidooi voor de eerste lijn: betrek die erbij. Cardioloog Marcel Daniëls, werkzaam in het Jeroen Bosch Ziekenhuis: “Huisartsen en specialisten zijn nog niet zo gewend om elkaar te consulteren, ze kunnen elkaar soms lastig bereiken en hebben weinig tijd. Daar moet een structuur voor worden gemaakt. Wij dokters moeten onszelf zien als een samenwerkingsverband.” En we horen weer: wissel goede praktijkvoorbeelden uit, zoek de samenwerking op!

Corina de Feijter

Het derde debat in De Balie vindt plaats op 8 mei en gaat over goede huisartsenzorg. Joost Zaat, huisarts, gaat in gesprek over de vraag: waar houdt de verantwoordelijkheid van de dokter op? Hoe kun je een ongezonde leefstijl veranderen?

(Foto: AMC)

Volg ons