Is het echt zo?

Posted on 14-11-2014 in Actueel, Suzanne van de Vathorst, Topbericht

COLUMN SUZANNE VAN DE VATHORST – ‘Is het echt zo’, vroeg een van de huisartsen in opleiding die ik gisteren les gaf, ‘dat ze in de toetsingscommissies stemmen met rode en groene bordjes, en dat de meerderheid van stemmen geldt?’ De interviews met Theo Boer in Trouw, NRC, en bij Nieuwsuur hebben tot aardig wat misverstanden aanleiding gegeven.

Een andere opmerking: ‘66% van de euthanasiegevallen in 2013 was bij patiënten met kanker, dat betekent dat 34% van de euthanasie plaatsvindt bij mensen die niet terminaal ziek zijn’ (uitspraak bij Nieuwsuur en gretig geciteerd), en ‘dokters gaan te makkelijk met een verzoek om euthanasie mee’.

Tijd om een en ander recht te zetten. Om met de getallen te beginnen: in 2013 waren er 3588 meldingen van euthanasie bij patiënten met kanker, van de in totaal 4829 meldingen. Dat betekent dat 74, 3% van de euthanasie was bij mensen met kanker. De overige 25% zijn niet patiënten die niet terminaal ziek zijn, maar betreft vooral mensen met terminaal hartfalen, terminaal longlijden, en met neurologische ziekten (denk aan o.a. ALS). Maar goed, dan nog: wat zegt het dat mensen niet terminaal ziek zijn als ze euthanasie krijgen? Volgens Mona Keijzer en Theo Boer is de Euthanasiewet bedoelt voor zieke mensen die de beker niet tot het laatste leeg willen drinken. Maar waar halen ze dat vandaan? Het is al heel lang zo in de jurisprudentie dat euthanasie en hulp bij zelfdoding onder voorwaarden zijn toegestaan bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden, en dat de bron van het lijden daarbij minder van belang is. Sinds het Brongersma-arrest zitten we vast aan ‘een medische grondslag’ voor het lijden. Maar dat er sprake zou moeten zijn van een terminale ziekte is echt nooit zo geweest.

Dat dokters te makkelijk meegaan hoor ik ook niet veel. Meestal hoor ik dat het moeilijk is dokters te overtuigen, zelfs als aan de zorgvuldigheidseisen die op de patiënt betrekking hebben, is voldaan (vrijwillig en weloverwogen verzoek bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden waar geen andere aanvaardbare oplossing voor is) en dat is nou precies waar de Levenseindekliniek voor is opgericht. Zelfs die kliniek, waar artsen in principe bereid zijn euthanasie uit te voeren, wijst een groot deel van de verzoeken af.

En dat stemmen is helemaal belachelijk. Er zijn vijf commissies, die allemaal op volle sterkte negen leden (voor elke discipline twee plaatsvervangers) hebben, dus er zijn 45 mensen in Nederland die uitgebreid met zijn allen discussiëren over alle gevallen die maar enigszins controversieel zijn. Na de discussie moet de commissie waar de melding is binnen gekomen, een knoop doorhakken. Bijna altijd kan iedereen zich bij het uiteindelijk oordeel neerleggen, al zal niet iedereen er blij mee zijn. Maar stemmen, als bij de eerste beste talentshow, nee, dat heb ik nog nooit meegemaakt.

Suzanne van de Vathorst is sinds juli 2013 bijzonder hoogleraar ‘Kwaliteit van de laatste levensfase en van sterven’ in het AMC in Amsterdam. Zij werkt daarnaast al sinds 1997 in het Erasmus MC bij de afdeling medische ethiek. In de loop der jaren heeft zij onderzoek gedaan op allerlei thema’s maar concentreert zich nu op levenseinde-vraagstukken, en ethiek van medisch-wetenschappelijk onderzoek.

Volg ons