Zelfmanagement

Posted on 01-07-2015 in Columns, Corina de Feijter, Topbericht

COLUMN CORINA DE FEIJTER – Het is een populair begrip in de gezondheidszorg: zelfmanagement. Het komt (nog) niet in de Van Dale voor. Zelfmanagement vullen we op verschillende manieren in. Gaat het om leren omgaan met de gevolgen, de ups en downs van een aandoening in het dagelijks leven? Het integreren van een psychische stoornis in iemands leven? Faciliteren dat een patiënt weer eens ergens op bezoek kan of leert te vertrouwen op zijn capaciteiten?

Ondanks onderzoek naar zelfmanagement weten we nog niet precies wat werkt bij welke patiënt. Sommige mensen reageren niet op het ondersteunen van zelfmanagement; anderen hebben er wel baat bij. Dat leerde ik de afgelopen weken toen ik zes onderzoeksleiders interviewde die in het ZonMw-programma Tussen Weten en Doen de antwoorden op deze vragen proberen te achterhalen. Dit programma richt zich op het stimuleren van verpleging en verzorging en het toepassen van wetenschappelijke kennis in de praktijk.

Zelfmanagement is een belangrijk uitgangspunt van het vak verpleegkunde. Daarom onderzoeken promovendi en postdocs ook wat de rol van verpleegkundigen en verzorgenden is en welke competenties zij nodig hebben om patiënten goed te kunnen ondersteunen. Dat is heel goed, want juist deze beroepsgroep is in staat om veranderingen in de zorg te realiseren, zoals professor Jan Hamers van het UMC Maastricht mij vertelde. Hij is betrokken bij een groot onderzoek naar de vraag hoe de verpleegkundige zorg aan ouderen verbeterd kan worden, zodat zij het minst last hebben van functieverlies. Hoe kan de verpleegkundige zorg bijdragen aan de zelfredzaamheid van mensen?

Het is ook belangrijk om het verpleegkundig handelen een wetenschappelijke basis te geven. Dat is me nog eens duidelijk geworden. Een inspirerende pleitbezorger van meer verplegingswetenschappelijk onderzoek is professor Marieke Schuurmans, een van de onderzoeksleiders van het programma Tussen Weten en Doen. In een recent door ZonMw gepubliceerde interviewbundel ‘Dwarsdenken en doordouwen’ verwoordt zij haar visie en passie voor haar vak. Ze vindt verpleegkunde een mooi vak. ‘Echter, de autonomie van het handelen is vrij laag, net als de onderbouwing van dat handelen.’

Het woord zelfmanagement kwam in me op toen ik mijn 87-jarige schoonmoeder bezocht. Zij woont zelfstandig in een seniorenwoning met een tuintje, waar ze het prima naar haar zin heeft. Ze kan met haar rollator nog redelijk zelf boodschappen doen. Wel vindt ze het erg jammer dat ze niet meer kan fietsen en autorijden.

Ze krijgt wekelijks twee uur huishoudelijke hulp. Tot haar grote verontwaardiging vertelde deze Russische thuishulp mijn schoonmoeder onlangs dat ze niet meer naar buiten mag van haar werkgever. Ze mag dus niet langer de grote ramen van mijn schoonmoeder lappen en ook niet meer haar terras schoonvegen. Vanuit de woonkamer probeerde de hulp met de stofzuiger de bladeren weg te zuigen. Mijn schoonmoeder reageerde woedend en vroeg de hulp of er misschien iemand om de hoek stond om te controleren of ze niet naar buiten gaat. ‘Net alsof het weer oorlog is en je de kans loopt te worden neergeschoten als je iets doet wat niet mag. Ik ben toch klant en bepaal wat er moet gebeuren.’ De hulp was ook nog 125 euro in salaris gekort. Mijn schoonmoeder is direct op zoek gegaan naar een andere thuishulp.

Nog een ander mooi staaltje van haar zelfmanagement: een keer per week komt iemand haar rug wassen. Gniffelend zegt mijn schoonmoeder dat er een grote, donkere man voor de deur stond om haar te helpen. “Prima zei ik, maar mijn voorkantje hoef je niet te doen, dat is van mij.”

Corina de Feijter is al jaren zelfstandig journalist en werkt voor diverse vak- en bedrijfsmedia in zorg en welzijn. Mensen ontmoeten, hun bijzondere verhalen, ideeën of dromen optekenen, daaruit haalt ze veel voldoening. Als vaste medewerker van Zorgenz vertelt zij hier wat ze daarbij persoonlijk opmerkt. Schrijven is haar passie. Haar profiel is te lezen op LinkedIn.

(Foto bovenin: Sergey Peterman/Shutterstock)

Volg ons