Regeldruk ouderenzorg: blijf continue in gesprek over kwaliteit van zorg

Posted on 02-08-2018 in Actueel, Nieuws, Ouderenzorg

Extra geld voor meer personeel in de ouderenzorg en voor de sector lost het probleem van de ervaren regeldruk niet op. Het gaat ook om het anders organiseren van kwaliteit van zorg. Strakke regels passen niet bij persoonsgerichte zorg. Dit betekent echter niet dat regels die leven zoals thuis in de weg staan altijd zomaar kunnen worden afgeschaft. Het samenbrengen van de twee elementen van het verpleeghuis, het verplegen en het thuisgevoel, is geen gemakkelijk opgave en een bron van dilemma’s voor zorgverleners.

Deze conclusie staat in het rapport ‘Persoonsgerichte zorg, regeldruk en regelruimte: van regelreflex naar spiegelreflex’, van de Erasmus school of Health Policy & Management en Zorgbelang Zuid-Holland. Zij hebben in opdracht van VWS een onderzoek gedaan naar de betekenis van regeldruk in de ouderenzorg. Welke problemen levert regeldruk op voor persoonsgerichte zorg? En op welke manier kan regelruimte worden gecreëerd om persoonsgerichte zorg mogelijk te maken en te voldoen aan de eis van publieke verantwoording?

Niet iedere regel leidt tot regeldruk
De regeldruk is een veel besproken probleem in de ouderenzorg. Het rapport gaat uitvoerig in op waar we het over hebben bij regeldruk. Niet iedere regel levert regeldruk op. Het is belangrijk om functionele en niet-functionele regels te onderscheiden. Het gekke is ook: iedereen heeft een afkeer van regels, maar we krijgen er steeds meer. We kiezen soms voor een strikte interpretatie van regels, of maken te weinig gebruik van de regelruimte.

Praat met elkaar over kwaliteit van zorg
Het is een open deur: de onderzoekers constateren dat regels persoonsgerichte zorg in de weg staan. Ruimte voor individuele afwegingen is bij het leveren van persoonsgerichte zorg belangrijk. Strakke regels passen daar niet bij. Om zorg zoals thuis mogelijk te maken, moet er dus kritisch naar regels worden gekeken. Om tot het juiste handelen en tot passende regels te komen, is reflectie op en tussen alle niveaus van belang. Ga met elkaar in gesprek over kwaliteit van zorg, het bevragen van routines en het uitleggen hoe en waarom er zo gewerkt wordt aan kwaliteit van zorg. Vraag bewoners en hun familie wat zij belangrijk vinden in hun leven en in de zorg. Blijf continue in gesprek over de kwaliteit van zorg

Koester rebellen
Volgens de onderzoekers kunnen individuele zorgverleners of bestuurders een rol spelen bij het bedenken van passende regels. Koester rebellen: personen en groepen binnen organisaties die regels en de normale manier van werken ter discussie durven stellen. Ook dit is een belangrijke manier om verschillende niveaus aan elkaar te koppelen en manieren te identificeren om het anders te doen.

(Ont)regelparadox: blijvende neiging om terug te grijpen op regels
De onderzoekers zien – ondanks de goede voorbeelden die er ook zijn –  een (ont)regelparadox; hoewel ontregeling breed wordt onderschreven, zien ze een blijvende neiging om terug te grijpen op regels. Zo dreigen nieuwe initiatieven soms te verzanden in nieuwe regellijstjes, met de eerdere beschreven nadelen daarvan. Deze neiging zien ze niet alleen terug in zorginstellingen. Ook in het recent gelanceerde programma kwaliteit verpleeghuiszorg Thuis in het Verpleeghuis wordt het belang van het tegengaan van regeldruk onderschreven. Tegelijkertijd worden er allerlei registraties voorgesteld om toezicht te houden op de kwaliteit van zorg, inclusief registraties om regeldruk te meten.

Van Regelreflex naar spiegelreflex
De onderzoekers doen de volgende aanbevelingen: Verschuif van een regelreflex naar een spiegelreflex. Om tot persoonsgerichte zorg en de daarbij behorende passende regels te komen is continue reflectie op kwaliteit van zorg belangrijk.
Vorm lerende netwerken, binnen en over de grenzen van de organisatie, waar lessen kunnen worden uitgewisseld. Maak verantwoording meer narratief (verhalend) en generatief (gericht op actief leren). Sommige (cijfer)registraties zullen van belang blijven. Daarnaast is het van belang om in gesprek te gaan over deze cijfers en meer in het algemeen over de kwaliteit van zorg en hoe daaraan wordt gewerkt binnen de organisatie.

Maatschappelijk debat nodig
Daarnaast is een meer experimentele manier van sturing nodig. Daar hoort bij dat er ruimte geboden wordt binnen en aan organisaties om aan kwaliteit van zorg te werken. Daar hoort ook bij dat partijen leren loslaten. De sterk bestaande neiging om nieuwe processen weer vast te leggen in strakke regels moet worden onderdrukt. Dit betekent ook dat er een maatschappelijk debat moet worden gevoerd over de complexiteit van zorg in het verpleeghuis om zo ongewenste regelreflexen te voorkomen.

Lees hier het hele rapport.

(Foto: Shutterstock)

Volg ons