NVVE-symposium over euthanasie bij dementie

Posted on 20-11-2014 in Levenseinde, Topbericht

Euthanasie bij dementie: kan dat? Het antwoord luidt onomwonden ‘ja’, echter direct gevolgd door een aantal mitsen en maren. Dat blijkt tijdens het symposium van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde dat op 19 november rond dit thema is georganiseerd.

In 2013 waren er 97 meldingen van een euthanasie bij dementie-patiënten. Een sterke stijging: in 2012 waren dat er 42. In verreweg de meeste gevallen betreft het patiënten in de beginfase van dementie. Dat betekent wilsbekwame mensen die nog inzicht hebben in hun ziekte. Slechts in enkele gevallen ging het om een patiënt in een verder gevorderd stadium van dementie. Overigens zijn in alle 97 dementie-casus door de Regionale toetsingscommissies beoordeeld als ‘zorgvuldig’.

Schriftelijke wilsverklaring
Dat betekent nog niet dat het eenvoudig is. Er moet in ieder geval een duidelijke schriftelijke wilsverklaring zijn, zo meldt Petra de Jong, directeur NVVE. “Daarin moet de persoon zelf helder hebben omschreven wat voor hem/haar de grens is. De wilsverklaring moet je met de huisarts en met je naasten bespreken.” De juristen Liselotte Postma en Sven Bakker vullen haar aan: “Een schriftelijke wilsverklaring is het startpunt. Vermeld gedetailleerd wat je beschouwt als ‘ondraaglijk lijden’. Bespreek dit uitgebreid met je arts, niet eenmalig, maar door de jaren heen. Laat dit steeds vastleggen in je medisch dossier. Dat is ook voor de arts van belang vanwege de verantwoording aan de toetsingscommissie.”

Veroudering van het brein
En denk niet ‘dit overkomt me niet’. Uiteindelijk worden we allemaal dement, stelt hersenonderzoeker Dick Swaab nuchter vast. “Het is de veroudering van het brein en dit proces kan je niet voorkomen. Er zijn vele vormen van dementie en allemaal niet behandelbaar. Het is wel enigszins uit te stellen. Sluit risicofactoren als roken, alcohol, overgewicht, hersenletsel door gevaarlijke sporten als boksen zoveel mogelijk uit. En blijf het brein stimuleren.” Hij benoemt kort de verschillende stadia van alzheimer. “Stadium 1 en 2 zijn alleen vast te stellen onder de microscoop. Bij stadium 3 en 4 is sprake van geheugenstoornis, duidelijk voor de omgeving. Bij stadium 5 is sprake van wilsonbekwaamheid en in stadium 6 is de patiënt niet meer in staat een reactie te geven.” Zijn afsluiting is eveneens nuchter: “We kunnen onszelf het beste toewensen dat we doodgaan met een brein die nog beslissingen kan nemen.”

Ondraaglijk lijden
Volgens de wet moet er sprake zijn van ‘ondraaglijk lijden’, benadrukt Govert den Hartogh, emeritus hoogleraar medische ethiek. “De meeste mensen vinden dit in tegenspraak met het zelfbeschikkingsrecht. Je mag je eigen leven beëindigen, dat heeft het Europese Hof juridisch erkend. Dat kan op een aantal manieren, waaronder door te stoppen met eten en drinken. Maar euthanasie vereist een arts. Alzheimer is wat dat betreft een fuik. Je moet zelf de verantwoordelijkheid nemen, maar het is gek om de dokter te vragen om euthanasie te vroeg uit te voeren. Terwijl anderzijds de arts een morele weerstand kan hebben tegen euthanasie bij iemand die niet begrijpt wat er gebeurt.”

Voorbij
Dominee Gremdaat vat het probleem in twee zinnen samen: “Niet meer weten dat je had willen stoppen. Voor je het weet, is het laatste moment voorbij.”

Gerda van Beek

(Foto: Shutterstock)

Volg ons