Wijkverpleging toen en straks

Posted on 17-04-2014 in Wijkverpleging

“We hebben niet alleen zorgverleners nodig die verstand hebben van zorg, maar vooral juist zorgverleners die verstand hebben van mensen. Hier ligt een essentiële rol voor de wijkverpleegkundigen.” Staatssecretaris Martin van Rijn van VWS dicht hen een grote rol toe.

Zij/hij staat in het brandpunt van het veranderend zorglandschap en coördineert alle zorg rondom de cliënt en stemt deze af met andere hulpverleners, zoals de huisarts, medisch specialist en maatschappelijk werker. Tot zover de staatssecretaris. Toen ik dit las, dacht ik eerst: dat is mooi en terecht. Vervolgens dacht ik: er belandt dan wel heel erg veel op het bordje van de wijkverpleegkundige. En afsluitend gingen mijn gedachten terug naar vroeger, zeg anderhalve eeuw geleden.

Wist u dat er rond 1860 in Liverpool al een opleiding speciaal voor deze beroepsgroep bestond? En dat William Rathbone de vader van de wijkverpleging wordt genoemd, nadat hij op het idee kwam om per wijk van Liverpool een ervaren verpleegster in te zetten voor thuisverpleging van (vooral) de armen? Al snel raakten deze eenlingen overbelast en moesten structureel en snel nieuwe wijkverpleegkundigen worden opgeleid. In Nederland waren het de Diaconessen en Het Witte Kruis die de eerste beroepsopleidingen verzorgden. Dan praten we over de laatste decennia van de negentiende eeuw.

“Het [systeem van wijkverpleging, RV] heeft verschillende lichtzijden, o. a. blijkt het nut er van reeds als men bedenkt, dat b.v. te Amsterdam 4/5 der armen in eigen woning verpleegd wordt. Ook sanitaire verbetering van de armwijken zal er het gevolg van zijn door de samenwerking van de wijkverpleegster met den medicus.” Samenwerking met de huisarts in de wijk, niet nu maar al in 1891, zo lezen we in het Algemeen Handelsblad van 31 mei van dat jaar. Vijf jaar later schrijft de journalist van De Amsterdammer dat wijkverpleegkundigen niet alleen vakbekwaam moesten zijn maar ook verstand dienden te hebben van mensen. “De wijkverpleegster, die in de gezinnen komt, heeft niet alleen met den zieke, zij heeft ook met de gezinnen zelf te doen.”

Van Rijn zegt het in iets andere bewoordingen, maar het komt op hetzelfde neer. In 1896 werd een grote toekomst voor de wijkverpleegkundige zorg in Nederland voorspeld. En ofschoon het beroep van wijkverpleegkundige in meer dan een eeuw ups en downs heeft gekend, met telkens weer andere accenten, in 2014 mogen we, als het aan de bewindsman ligt gerust de voorspelling uit 1896 herhalen. De wijkverpleegkundige krijgt net als de huisarts een centrale plek in de wijk. L’histoire se répète.

Reinold Vugs

(Foto: Cornelia van Zijpe-Bijlo – 1895-1967 – was wijkverpleegster op Schouwen-Duiveland. Zij verplaatste zich per motor, met haar hondje Robbie achterop. In 2013 is in het dorp Kerkwerve een beeld voor deze wijkzuster geplaatst. Bron: Omroep Zeeland.)

Volg ons