Toine Lagro streeft naar brede aanpak seksueel en familiaal geweld

Posted on 20-04-2016 in Nieuws, Preventie

Wees je ervan bewust dat er sprake kan zijn van seksueel of familiaal geweld. Dat misbruik of geweld kan een rol spelen bij iemands klachten. Dat is de boodschap van Toine Lagro, emeritus hoogleraar Vrouwenstudies Medische Wetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen en hoofd van het Centrum Seksueel en Familiaal Geweld Nijmegen. “Het is belangrijk dat huisartsen alert zijn, signalen oppakken en weten hoe ze geweld bespreekbaar kunnen maken.”

Er kan niet genoeg aandacht zijn voor seksueel en familiaal geweld, vindt Toine Lagro. Ja, ze heeft onlangs de cover van het tijdschrift LINDA gezien. De bekende televisiepresentatrice is daarop te zien met een blauw oog. In het nummer worden vier vrouwelijke slachtoffers van geweld geportretteerd. Toine Lagro gebruikt de publicatie in het onderwijs.

Nog steeds een taboe
Het is nog steeds een taboe: spreken over geweld in een relatie. “Op het moment dat je zegt dat je wordt geslagen, zeg je eigenlijk dat je relatie mislukt is. Weggaan bij je partner doe je niet zomaar, vanwege de kinderen of omdat je financieel afhankelijk bent. De dader doet vaak een appèl op je. Hij betuigt spijt en zegt dat jij degene bent die hem kan helpen.”
Seksueel of familiaal geweld is genderbased. Dat wil zeggen: het gaat om geweld tegen vrouwen omdat ze als vrouw minder waard gevonden worden, of omdat ze in een achterstandspositie verkeren. Het is een gelaagd probleem. “Er is sprake van een machtsrelatie, maar ook van een verstoorde relatie tussen de dader en het slachtoffer. Soms zijn ouders onvoldoende toegerust om een goede ouder te kunnen zijn.  We weten uit onderzoek dat een op de drie meisjes die geweld hebben meegemaakt in een ouderrelatie later ook slachtoffer worden in een partnerrelatie.”

Bewustzijn belangrijk
Het is daarom zo belangrijk dat huisartsen weten wie er tegenover hen zit in de spreekkamer. Toine Lagro vindt dat huisartsen zich ervan bewust horen te zijn dat seksueel en familiaal geweld ook in hun praktijk speelt. “We weten dat het overal voorkomt. Uit onderzoek blijkt dat een op de drie mensen in de wachtkamer te maken heeft met misbruik of geweld. Ze hebben gevarieerde klachten als depressie of slaapproblemen, of kampen met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Huisartsen zijn belangrijke sleutelfiguren. Ze hebben een continue relatie met hun patiënten en bieden continuïteit van zorg. Ze dienen alert te zijn, signalen op te vangen en te weten hoe je geweld bespreekbaar kunt maken. Ook fysiotherapeuten horen zich ervan bewust zijn als ze patiënten behandelen met chronische pijn, fybromyalgie of bekkenpijn.” Steeds meer huisartsen worden getraind. Het geven van trainingen over dit onderwerp aan praktijkondersteuners, verloskundigen en wijkverpleegkundigen gebeurt nog mondjesmaat.

“Huisartsen zijn belangrijke sleutelfiguren. Ze hebben een continue relatie met hun patiënten en bieden continuïteit van zorg.”

Alle zorg op één plek
Ook na haar afscheid als hoogleraar in 2013 is Toine Lagro nog nauw betrokken bij het Centrum Seksueel en Familiaal Geweld Nijmegen. Het is een van de elf centra in ons land dat veilige en laagdrempelige zorg op één plek biedt. Dit is medische zorg, maar zo nodig ook hulp van de politie en een nazorgconsulente die het slachtoffer op weg helpt naar passende nazorg op medisch, psychisch, praktisch en juridisch gebied. Zij neemt na zes weken en na drie maanden contact op met het slachtoffer en kijkt wat iemand nodig heeft. Ook de eigen huisarts wordt altijd gebeld, met toestemming van het slachtoffer.
Er wordt in Nijmegen nauw samengewerkt met de Spoedeisende Hulp van het Radboudumc. Daar komen slachtoffers van acuut geweld vaak als eerste terecht. “Ze worden niet gestigmatiseerd want iedereen komt bij de SEH. Op de muur van de SEH hangt een poster waarop staat dat de medewerkers vragen naar misbruik of geweld omdat ze weten dat het vaak voorkomt”, vertelt Toine Lagro. Alle hulpverleners van de SEH hebben  trainingen gevolgd en een vaste verpleegkundige begeleidt het slachtoffer.  Er zijn goede faciliteiten, zoals een sporenkamer en een familiekamer voor een goede opvang.

Adequate zorg bieden
Het centrum bestaat nu drie jaar en Toine Lagro is tevreden over de aanpak van de hulpverlening die al doende is geprofessionaliseerd. “Het voordeel is dat alle hulp, zorg en nazorg op één plek wordt aangeboden. Er wordt gehandeld zoals het hoort volgens werkbare protocollen. Onderzocht is hoe medewerkers van de Spoedeisende Hulp tegen slachtoffers aankijken. Eerst dachten ze: wat moeten we met hen? Nu beschouwen deze zorgverleners het als hun taak om adequate zorg te bieden. Ze voelen zich competent om dat te doen. Slachtoffers voelen zich serieus genomen en zijn tevreden over de nazorg.
Medewerkers van het centrum geven elkaar veel feedback en bespreken regelmatig casuïstiek, hun aanpak en het proces. De nazorgconsulenten houden elke twee weken een bespreking. “Daarom is het belangrijk om een kwaliteitscoördinator te hebben. Je leert van elke discipline. Deze interprofessionele samenwerking is van belang. Je leert elkaar kennen, weet wat de taken en cultuur van elke discipline zijn. Zo leer je elkaar respecteren en vertrouwen. Het gaat om het expliciet maken van je competenties en grenzen.”
Het is belangrijk dat de hulpverleners elkaar niet voor de voeten lopen. “Een huisarts meldt het direct bij de Spoedeisende Hulp als er een slachtoffer aankomt. Die hoeft bij de balie niet opnieuw haar verhaal te doen, maar wordt doorgeleid naar de familiekamer. De forensisch arts en de SEH-arts stemmen voor het onderzoek zorgvuldig af wie wat doet.”

“Het voordeel is dat alle hulp, zorg en nazorg op één plek wordt aangeboden.”

Centra naar gemeenten
Het streven is dat Nederland in 2017 zestien centra telt; de gemeenten moeten per 1 januari 2018 de financiering overnemen. Nu krijgen de centra nog geld van twee departementen: VWS en Justitie en Veiligheid. Toine Lagro maakt zich zorgen of de overgang naar de gemeenten goed zal gaan. Ze is nu volop in gesprek met gemeenten om hen te overtuigen van het belang van een goede en brede aanpak van huiselijk geweld.

Meerwaarde van deze ketenaanpak
Tot slot: Toine Lagro ziet een belangrijke rol weggelegd voor huisartsen. “Maar we moeten deze professionals ondersteunen. In de training zeggen we duidelijk dat huisartsen het probleem van seksueel en familiaal geweld niet kunnen oplossen. Ze kunnen er wel een essentiële bijdrage aan leveren.” Wat hoopt ze dat er over vijf jaar is gebeurd? “Ik hoop dat er sprake is van een brede, professionele aanpak: huisartsen zijn zich ervan bewust dat het ook in hun praktijk voorkomt, ze vangen signalen op en weten hoe ze het onderwerp goed bespreekbaar kunnen maken. We werken volgens gedefinieerde kwaliteitscriteria. De regionale centra hebben een medewerker die daarop toeziet.”
Toine Lagro benadrukt nog eens dat iedereen in de keten doordrongen moet zijn van de meerwaarde van deze ketenaanpak. “Het gaat om de kwaliteit van interprofessioneel samenwerken, het belang van laagdrempelige zorg op één plek voor slachtoffers. Deze aanpak moeten we handhaven en waarborgen en daarvoor is additionele financiering nodig.”

Corina de Feijter

(Foto: Bert Beelen)

Volg ons