eHealth: tussen creatieve onderstroom en traditionele bovenstroom

Posted on 08-10-2015 in Nieuws

KAMERBRIEF VWS – De introductie van innovatieve geneesmiddelen en behandelingen gaat in de zorg bijna vanzelf. Artsen willen dit graag aan hun patiënten geven, patiënten willen het graag hebben. Maar eHealth komt in de zorg nog onvoldoende van de grond, terwijl dit minstens zo belangrijk is voor betere zorg en meer kwaliteit van leven. En bovendien cruciaal om de zorg betaalbaar te houden. Er is sprake van een onderstroom met mooie initiatieven, terwijl in de traditionele bovenstroom nog wordt voortgeborduurd op het bestaande.

Zo beginnen minister Edith Schippers en staatssecretaris Martin van Rijn hun Kamerbrief van 8 oktober met de Voortgangsrapportrage eHealth en zorgverbetering. Want, zo schrijven ze: de grootschalige introductie van ehealth in de zorg betekent dat werkprocessen, bestaande verhoudingen en beroepen veranderen of zelfs verdwijnen. Patiënten krijgen een veel gelijkwaardiger positie en kunnen meebeslissen over hun behandeling. Zorg is niet meer gebonden aan tijd of plaats, maar kan in de eigen omgeving worden georganiseerd. Mensen hebben toegang tot hun eigen gegevens en beslissen zelf met wie zij die gegevens delen. Zo’n omslag vraagt heel veel van de mensen die in de zorg werken, en zal voor patiënten ook een verandering betekenen. Het is logisch dat dit onzekerheid met zich meebrengt en dat niet iedereen meteen enthousiast reageert.

Niet tegen te houden
De zorg is bovendien geen eiland. We vinden het normaal om online een vakantie te boeken, te bankieren en boodschappen te doen. De druk van patiënten om dezelfde service van hun arts te krijgen, zal alleen maar toenemen. Vernieuwing in de zorg is niet tegen te houden. En gelukkig maar, want vernieuwing is heel hard nodig als wij betere en betaalbare zorg willen, aldus Schippers en Van Rijn.

Vier terreinen
Daarom begint de lange brief met een reeks actiepunten op vier terreinen waarop VWS samen met het veld op inzet om een doorbraak van ehealth in de zorg te bewerkstelligen.

1. Juiste informatie op het juiste moment op de juiste plek
– De NPCF zet zich in voor de verdere ontwikkeling van Persoonlijk Gezondheids Dossiers (PGD).
– De leden van het Informatieberaad maken zich sterk voor snellere vaststelling en gebruik van standaarden voor gegevensuitwisseling.
– VWS en de leden van het Informatieberaad overleggen met leveranciers van ICT-systemen om te zorgen dat gegevens tussen hun systemen kunnen worden uitgewisseld.
– In opdracht van de ministeries van EZ en BZK wordt een betrouwbaar publiek identificatiemiddel (eID) ontwikkeld.

2. Ruimte en aanpassingen in de bekostiging
– VWS geeft samen met brancheorganisaties en beroepsgroepen meer bekendheid aan bestaande mogelijkheden in regelgeving.
– VWS en NZA creëren meer ruimte voor afspraken over prestaties in de bekostiging, met gebruik van resultaten uit de proeftuinen.
– VWS, het ministerie van EZ en de topsector Life Sciences and Health verkennen samen nieuwe publiek-private samenwerkingsvormen, zoals de Health Impact Bonds.
– VWS stimuleert innovatie bij de zorginkoop door verzekeraars en gemeenten.
– VWS stelt een vernieuwingsagenda voor de Wet Langdurige Zorg (WLZ) op en creëert extra ruimte binnen de WLZ om te experimenteren.
– Met ZonMw verkent VWS hoe brede toepassing en opschaling kunnen worden meegenomen in innovatie-onderzoek.

3. Kennis delen
– VWS, verzekeraars, brancheorganisaties en beroepsgroepen ondersteunen initiatieven vanuit de praktijk.
– VWS brengt vernieuwers samen in een netwerk met patiënten, zorgaanbieders, financiers, juristen en technologen, met als doel: opschaling van start-ups en innovaties.
– VWS nodigt dwarsdenkers en ervaringsdeskundigen uit om ons te wijzen op hiaten in beleid.
– VWS, het ministerie van EZ, ZonMw en ECP nemen in de ouderenzorg obstakels weg voor de toepassing van ICT, via het Doorbraakproject De zorg ontzorgd.

4. Bewustwording vergroten
– Alle betrokken partijen zorgen dat de mogelijkheden van eHealth meer bekendheid krijgen bij professionals, maar ook bij patiënten: zij zijn de drijvende kracht als het gaat om zorgvernieuwing.
– VWS gaat met het veld in gesprek om zelfzorg, naar analogie van de werkwijze van Zelfzorg Ondersteund!, ook voor andere aandoeningen en sectoren te bevorderen, bijvoorbeeld om te zorgen dat meer mensen gebruik kunnen maken van e-Mental Health.
– VWS organiseert de eHealthweek 2016 tijdens het EU-voorzitterschap, om de Nederlandse ervaringen voor het voetlicht te brengen en te leren van ervaringen elders.

Doelen uit 2014 gaan halen
Deze actiepunten zijn bedoeld om de doelen die in 2014 zijn gesteld, te halen. Dat wil zeggen:
A. Tenminste 80% van de chronisch zieken en 40% van de overige Nederlanders heeft directe toegang tot medische gegevens in 2019.
B. In 2019 kan 75% van de chronisch zieken en kwetsbare ouderen zelfstandig metingen uitvoeren in combinatie met monitoring op afstand.
C. Iedereen die thuis zorg en ondersteuning ontvangt, kan in 2019 desgewenst via een beeldscherm 24 uur per dag met een zorgverlener communiceren.

Laat patiënten en professionals meedenken
Vervolgens geeft de Kamerbrief uitgebreid een stand van zaken die wordt ondersteund door kort omschrijvingen van praktijkvoorbeelden. Naast de aanpak op de vier terreinen, geven de bewindslieden van VWS de twee overwegingen mee in hun brief. Het is belangrijk patiënten, zorgprofessionals en financiers te betrekken… Bij veel innovaties worden vanuit technologische mogelijkheden oplossingen bedacht, die voor de patiënt of de professional verbetering moeten opleveren. De patiënten of professionals ervaren die verbetering niet altijd, omdat de innovatie onvoldoende aansluit bij hun werk, denk- of leefwereld. Daarom is het belangrijk dat de mensen die de technologie ontwikkelen patiënten en professionals laten meedenken. Zodat hun behoefte of vraag de basis is voor innovatie en goed past
in hun leven of werk. Ook de zorginkoper (verzekeraar of gemeente) of investeerder moet vanaf het begin betrokken zijn bij het ontwerpproces, zodat de innovatie niet sneuvelt op de financiering of op een gebrekkig verdienmodel. Het is van belang dat ook de juridische haalbaarheid wordt meegenomen.

Geen macht der gewoonte
De andere overweging bevindt zich op het terrein van …het oude los te durven laten. Is het invoeren van nieuwe zorgprocessen al niet makkelijk, nog moeilijker is het afscheid nemen van oude processen. Nieuwe werkwijzen en technieken komen nogal eens bovenop de bestaande. Soms liggen daar valide bedrijfseconomische motieven achter, zoals afschrijvingen op bestaande investeringen. Maar vaak spelen ook de macht der gewoonte en de angst voor het onbekende een rol. Opruimen en opschonen is daarom cruciaal om innovaties een kans te geven. Bij korte termijn belangen wordt vaak door zorgaanbieders de financiële component genoemd: innoveren kost omzet en vraagt om extra investeringen.

De Kamerbrief Voortgangsrapportage eHealth en zorgverbetering is hier met alle bijlagen te downloaden.

(Foto: Roland IJdema/Shutterstock)

Volg ons