Boek Jos de Blok e.a.: Minder regels en meer patiënt

Posted on 19-11-2015 in Nieuws

In een bomvolle zaal van het VvAA-gebouw in Utrecht werd deze week het boek ‘Het alternatief voor de zorg’ gepresenteerd, een initiatief van onder meer de Stichting Beroepseer en Jos de Blok, directeur van Buurtzorg. Het boek bekritiseert de afrekencultuur in de zorg. Er staat niet alleen in wat er mis is, maar er is ook ruimte voor persoonlijke verhalen, duo-interviews tussen zorgprofessionals en hun patiënten en poëzie. “Ik hoop dat dit boek een inspiratiebron is voor zorgverleners bij hun dagelijkse werk”, aldus Jos de Blok.

Het moet fundamenteel anders in de zorg. “Mijn werk naar eer en geweten doen wordt steeds lastiger. Hoe moet ik een patiënt verkavelen? Ik wil dat we de bureaucratie en controledrift verminderen en meer tijd kunnen gaan besteden aan patiënten.” Dat antwoord gaf Lewi Vogelpoel, radioloog, op de vraag wat zij hoopt met dit boek te veranderen.
Patiënt Ingrid verwoordt het zo: “Ik denk dat je minder tijd en geld kwijt bent als je goed luistert. Als je een compleet plaatje hebt van de persoon waar het om gaat, dan kan je ook de juiste zorg aanbieden.” Haar behandelend arts Alec: “Zo’n luisterende houding vraagt wel een bepaalde investering en alertheid, maar die verdient zich absoluut terug in tijd en kosten voor de maatschappij en in het gebruik van medische diensten.”

Van kostenbeheersing naar goede zorg op maat
Wederzijds vertrouwen is belangrijk: zorg gaat over mensen. Maar zorg gaat steeds meer over geld, spreadsheets en systemen in plaats van over dat wat patiënten met zorgverleners verbindt. Meer aandacht voor de patiënt leidt tot lagere kosten en hogere kwaliteit, stelt De Blok. Dat is dan ook het pleidooi van de initiatiefnemers van dit boek:
– organiseer de zorg rondom de patiënt
– geef en neem vertrouwen als basis
– verminder de bureaucratie
– laat de zorg de patiënt zoveel mogelijk onafhankelijk maken.

Twee delen: analyse en goede voorbeelden
Het boek, een dikke pil van 360 pagina’s, bestaat uit twee delen. Het eerste deel bevat een analyse van de zorgsector. Hoeveel tijd én geld wordt er verspild aan bureaucratie? En aan motivatie? Zorgverleners moeten soms een enorme strijd leveren met zorgverzekeraars om zaken geregeld te krijgen. Geconstateerd wordt dat in het huidige zorgstelsel het vertrouwen tussen de verschillende spelers is weggelekt. Van de zorgverleners geeft 80% aan weinig vertrouwen te hebben in de intenties en deskundigheid van de zorgverzekeraars. Er is sprake van systematische argwaan.
Het tweede deel laat zien hoe het anders kan. Met voorbeelden uit de eerste lijn bijvoorbeeld, met huisartsen en specialisten die vertellen over hun werk in de stadspoli in Maastricht. Anderhalvelijnszorg bespaart niet alleen tijd en geld, maar bevordert ook processen van kennisoverdracht. De internist Jeroen Nijhuis zegt in het boek: “Ik ben het vak van huisarts nog meer gaan waarderen. Als specialist denk je vaak in je eigen straatje en vergeet je dat jouw specialisme slechts één van de vele is waar huisartsen dagelijks mee te maken krijgen.” En huisarts Annemiek Nijholt: “Juist doordat ik nu niet meer met anonieme specialisten communiceer maar met mensen die ik ken, ben ik kritischer op mijn eigen handelen.”

Kernwaarden huisartsengeneeskunde staan onder druk
Herman Suichies, huisarts en bestuurslid van VPHuisartsen, beschrijft hoe het zijn beroepsgroep in de afgelopen 25 jaar is vergaan. Zijn conclusie: er moet nu iets veranderen, anders gaat het huisartsenvak met de kernwaarden die we nu kennen teloor. De meeste van die kernwaarden zijn onder druk komen te staan, door de intrede van de gereguleerde marktwerking. Hoe lang zullen huisartsen nog vrij toegankelijk zijn? Heeft de professionalisering van de dienstenstructuur via huisartsenposten de kwaliteit verbeterd? Ook wat betreft het beheer van het medisch dossier zijn er bedreigingen.
Verder in het boek artikelen over indicatoren, over contractvrij werken, over andere verantwoordingstructuren om kwalitatieve zorg te borgen, over marktmechanismen in de thuiszorg. En veel patiënten die aan het woord komen.

Gemeenten creëren ook bureaucratie
Na afloop van de boekpresentatie vond het zorgdebat van BNR Nieuwsradio plaats, over de menselijke maat in de zorg. Dat ging in eerste instantie vooral over de ongebreidelde controledrang in de zorg, zoals huisarts Bart Meijman, een van de initiatiefnemers van de Dappere Dokters, het noemt. “We worden niet meer vertrouwd als we vinden dat we iets moeten voorschrijven. Waarom moet een patiënt met een borstprothese opnieuw langskomen voor een machtiging als deze moet worden vervangen? Tragisch voor de patiënt en voor de dokter.” Hij vindt dat we zaken meten die niets zeggen over de kwaliteit van de zorg. “We moeten zelf de regels veranderen en aangeven wat wel en niet zinvol is om te meten. Dat kunnen we niet aan beleidsmakers overlaten.”

Gebruik patiëntervaringen
Kwaliteit is zeker belangrijk. Meijman: “Durf elkaar daar op aan te spreken, geef rekenschap van wat je doet of niet hebt gedaan. Dat moet usance worden onder zorgverleners. En gebruik de ervaringen van patiënten. Niet zoals booking.com dat doet, maar zet goede enquêtes uit onder je patiënten en vraag wat zij vinden van je functioneren en de relatie. Geef hen het gevoel dat ze daar iets over mogen zeggen.” Jos de Blok uitte kritiek op de aanbestedingen door gemeenten. “Deze gaan over de verkeerde zaken en zijn heel financieel gedreven. We moeten op een betere manier inspelen op hoe cliënten de zorg beleven. Het voorkomen van problemen moet een dominantere plek krijgen, in plaats van het beperken van de schadelast.”

Corina de Feijter

‘Het alternatief voor de zorg. Humaniteit boven bureaucratie’. Onder redactie van Jos de Blok, Herman Suichies, Lewi Vogelpoel en Thijs Janssen. U kunt het boek hier of in de boekhandel bestellen. Prijs: € 26,90.

(Foto Jos de Blok: Studio Oostrum)

Volg ons