Chiel Bos: “Weg met alle domeinen en lijnen”

Posted on 10-06-2015 in Nieuws

Van de Inspiratiedag 100% Zorg, volgende week in Utrecht, is Chiel Bos mede-initiatiefnemer. Gerda van Beek zoekt hem op. Het gesprek gaat uiteraard over verspilling in de zorg. Maar ook over een sterke eerste lijn, de eigen verantwoordelijkheid van de mens en de patiënt, substitutie, het succes van een integrale aanpak, zonder domeinen en lijnen. Voor de zorg gelooft hij niet in keuzevrijheid als leidend dogma: “Als je echt iets mankeert, wil je weten waar je moet zijn.”

Chiel Bos is ruim 40 jaar werkzaam in de zorg. Gestart als huisarts en na tien jaar overgestapt naar het (toen nog) ziekenfondswezen. Jarenlang was hij als directeur het gezicht van Zorgverzekeraars Nederland. Als voorzitter van een aantal organisaties, waaronder het College Perinatale Zorg, de SAN en Aanpak Verspilling in de Zorg, zet hij nog steeds energiek zijn kennis in voor betere gezondheidszorg.

Zolang werkzaam in de zorg, stemt dat soms niet moedeloos?
Hij lacht. “Welnee, het levert nog steeds energie op. Uiteraard zie ik golfbewegingen, innovaties die jaren terug ook plaatsvonden. Dat intrigeert me: wat is er de vorige keer mis gegaan en wat kunnen we daarvan leren? Soms zetten ontwikkelingen niet echt door, die je wel verwacht. Zoals van eHealth. Waarom komt daar zo moeilijk tempo in? Wat houdt het tegen, waar zijn mensen bang voor?”

En… waar komt dat door?
“In de zorg wacht men vaak af tot er van bovenaf iets is geregeld. ‘De minister moet er een klap op geven’, luidt het dan. Maar de echte kracht moet van onderaf komen. Patiënten raken het spoor bijster op Internet. Het versterken van zelfmanagement is noodzakelijk. Zorgverleners moeten daarin worden ondersteund. Het is van belang de kracht van zorgverleners te bevorderen, aan de basis ligt de oplossing. Daar ontstaan prima initiatieven. Zo is er in Noord Holland een eerstelijns programma: an Apple a day keeps the doctor away. Of neem de huisarts die met een app foto’s doorstuurt naar de specialist voor direct overleg.”

……………”De echte kracht moet van onderaf komen, aan de basis ligt de oplossing”

Bos wijst op de “Bob-campagne” voor alcoholvrij-rijden.
“Waarom is deze zo succesvol?”, vraagt hij, om onmiddellijk met het antwoord te komen. “Het spreekt mensen aan op hun eigen verantwoordelijkheid. De hele aanpak is uitgemond in de vraag die men elkaar stelt: ‘Rij jij of rij ik?’. Die aanpak zou ook kunnen in de campagne voor leefstijl of het rookbeleid. Niet nog meer afschrikwekkende spreuken op het pakje sigaretten, geen opgeheven vingertje: het lukt alleen op een omgekeerde wijze. Misschien wel met de vraag aan elkaar: Stink jij zo?”

Gaat de Inspiratiedag 100% Zorg ook uit van deze aanpak?
Hij beaamt dat glimlachend. “Voortgekomen uit de explosieve groei in de zorg, met name in de ggz, dat is financieel onhoudbaar. Minister Schippers wil echter liever niet het mes zetten in de vergoeding en riep mensen op zelf aan te geven waar eerst te beginnen. Men suggereerde dat er zo veel werd verspild in de zorg. De minister heeft meteen de website www.verspillingindezorg.nl geopend zodat iedereen met een idee daarover, deze kon melden. Die oproep heeft geleid tot 20.000 meldingen. Iedereen is gemotiveerd, omdat verspilling echt zonde van het zorggeld is.”

Overigens gaat bijna driekwart over farmacie en hulpmiddelen.
“Ook hier geldt: zorgprofessionals moeten vervolgens niet achterover leunen met de vraag: ‘Ik ben benieuwd met welke regelgeving de minister komt.’ Kijk naar je eigen omgeving, de dagelijkse praktijk. Zorgverleners weten als beste wat zinnige, zuinige zorg is en wat niet en waar wordt verspild. Stel het aan de orde, bespreek dat in je eigen team.”

……………”Zorgverleners weten als beste wat zinnige, zuinige zorg is”

Hoe sta je tegenover de versterking van de eerste lijn?
“Het is heel goed dat de kwaliteit van de eerste lijn door het NHG professioneel is geborgd met hun standaarden en richtlijnen. Daar kan iedereen een voorbeeld aan nemen. Er kan dus met een gerust hart steeds meer zorg naar de eerste lijn en dat vereist een goede facilitering van de huisarts. Bijvoorbeeld niet één, maar twee poh’s. Of iemand die de contacten met de gemeente onderhoudt.”
Vol vuur wijst hij op het probleem van substitutie. “Als er meer zorg naar de eerste lijn gaat, moet dat leiden tot lagere kosten in de tweede lijn. Ziekenhuizen moeten geen snurkpoli’s opzetten om alleen maar hun vorige budget te behouden. We moeten af van die automatisch oplopende bedragen.”

Zorgverzekeraars kunnen dat sturen met hun inkoop.
“Nog niet voldoende. De roep dat zorgverzekeraars te veel macht hebben, is een dooddoener. Het is hun taak om kwalitatief goede zorg in te kopen. Dan moeten ze ook zicht hebben of het inderdaad goede zorg betreft. Uiteraard moeten zorgverzekeraars zich niet opstellen als een autoritaire bankinstelling, maar transparant zijn en inzicht geven over waarom ze welke zorg waar contracteren. Zo treden in de contractering van de geboortezorg zorgverzekeraars in overleg met het veld: welke kwaliteit zouden we moeten vragen? Als ze vervolgens deze kwaliteit in een contract zetten, is dat een uiterst verheugende ontwikkeling. Het contracteren van goede zorg is van cruciaal belang.”

Wat zou je zelf tot stand willen brengen, los van wetgeving en barrières?
Het antwoord komt vlot en sluit naadloos aan op de vorige onderwerp. “In de geboortezorg zijn er in een paar jaar in regio’s rondom grote ziekenhuizen geboortecentra neergezet. Een anderhalvelijns centrum waarin alle bij geboortezorg betrokken professionals participeren: verloskundigen, gynaecologen, kinderartsen, verpleegkundigen, kraamzorg, het ziekenhuis. Hier wordt integrale moeder- en kindzorg geboden, van begin tot het eind. Zorg waarvan de patiënt weet: achter die voordeur is het goed geregeld. Je ziet dat nu ook met de totstandkoming van een landelijk kinderoncologisch centrum. Eén plek waar de kennis is gebundeld en waarvan je weet: hier ben je altijd aan het goede adres.”

Integrale zorg die achter de voordeur goed geregeld is
Hij vervolgt krachtig: “Zo zou ik het graag meer willen zien. Weg met alle domeinen en lijnen. De patiënt wil een plek waarvan hij zeker weet dat achter de voordeur topzorg wordt geleverd voor zijn probleem. Ik geloof bij de zorg niet in keuzevrijheid als leidend dogma: als je echt iets mankeert, wil je weten waar je moet zijn. Iedereen is bereid daarvoor te rijden. Alle specialistische zorg bieden in de nabije omgeving is ouderwets. Het moet gaan om goede zorg, met standaarden, samenwerking, een integrale aanpak. Dat zullen de zorgverzekeraars inkopen, want ook zij willen de beste zorg.’

Gerda van Beek

Download hier het programma van de Inspiratiedag 100% Zorg op 16 juni.

Volg ons