Dwarsdenken en doordouwen

Posted on 21-07-2015 in Nieuws

Zoekt u nog geschikte boeken voor op het strand, bij de tent of in het vliegtuig? Dan is het fraai vormgegeven boekje Dwarsdenken en doordouwen dat ZonMw onlangs heeft gepresenteerd, een aanrader. In deze publicatie vertellen achttien onderzoekers op het brede terrein van het gezondheidsonderzoek bevlogen over hun werk en visie op het wetenschappelijk bestel. De goed geschreven interviews laten je op een andere manier naar aspecten van wetenschap kijken. De wetenschappers vertellen ook eerlijk over hun persoonlijke drijfveren. Plezierige vakantiekost!

De wetenschappers pleiten voor dwarsverbanden, integrale aanpak en voor het besef dat universitair onderzoek alléén niet in staat is om complexe problemen op te lossen. Een paar citaten: ‘Er is een mentale shift nodig: iedereen doet alsof hulp aan migranten een must is, maar het gaat om een maatschappelijke noodzaak. We hebben de krachten van migranten keihard nodig: voor de arbeidsmarkt, voor vrijwilligerswerk, voor het aanjagen van nieuwe vormen van innovatie, enzovoorts.’ Dat zegt Sadik Harchaoui, de vroegere voorzitter van de Raad voor Maatschappelijke ontwikkeling.

Verplichte reflectie
Cardiologe Angela Maas, die de leerstoel Cardiologie voor Vrouwen bekleedt in het Radboudumc, windt er geen doekjes om: ‘Van de 36 opleiders in de cardiologie zijn er 35 man. Sommigen van hen doen dit werk al dertig jaar. Ook in het algemeen, voor andere disciplines, vind ik dat een dokter niet langer dan tien jaar opleider zou mogen zijn. Artsen die dit langer doen, vinden nieuwe kennis en inzichten vaak lastig.’ Ze vertelt dat ze in moeilijke periodes de steun van een coach zocht. Dat kan ze iedereen aanraden. ‘Ik vind het een groot gemis dat er in de loopbaan van een dokter geen verplichte reflectiemomenten zijn.’
Ook stellig is Paul Frissen, bestuurskundige, als hij stilstaat bij de misvattingen over preventie. Preventie ontaardt volgens hem altijd in moralisering. ‘Alleen al het aanbieden van een preventieve maatregel of screeningsmethode is een vorm van overheidsdwang.’

Tegengeluid laten horen
Het zijn wetenschappers die een tegengeluid durven te laten horen. Sommigen kennen we van televisie bijvoorbeeld, zoals Erik Scherder, hoogleraar Klinische Neuropsychologie, die regelmatig te gast is bij De Wereld Draait Door en daar met veel enthousiasme uitlegt waarom bewegen goed is. Of Rudi Westendorp, hoogleraar Ouderengeneeskunde, die een boek schreef Oud worden zonder het te zijn – over vitaliteit en veroudering, en vaak in diverse media aan het woord kwam. Een ander voorbeeld: hoogleraar Wetenschaptheorie Trudy Dehue die zich zorgen maakt over de toenemende commercialisering van onderzoek. Een citaat van haar: ‘Naast wetenschappelijke kennis is er inderdaad kennis nodig van bedrijven, maar ook van patiënten, boeren, hulpverleners, journalisten, enzovoort. Ook op dit punt is er nog een lange weg te gaan – in de Wetenschapsvisie 2025 viel het me bijvoorbeeld op dat burgers hooguit voor “consumenten van het bedrijfsleven” worden gezien. Dat spreekt op zich alweer boekdelen over de visie op wetenschap en de samenleving als geheel.’

Volhouden en vasthouden
Uit de interviews komt naar voren dat uithoudingsvermogen en vasthoudendheid van cruciaal belang zijn om tegen de gevestigde orde in te gaan. Het boekje is opgedragen aan Pauline Meurs, tot 1 mei voorzitter van ZonMw, omdat zij kritische reflectie op het systeem waarin wij werken, altijd heeft aangemoedigd. ‘Zij stimuleerde deze houding, niet om het wetenschapssysteem aan te vallen, maar juist om het te verbeteren en pluriformer te maken’, zo staat in het voorwoord.

Nieuw programma
ZonMw brengt de publicatie Dwarsdenken en doordouwen uit in het kader van het programma Fostering responsible research, dat in voorbereiding is. Dit programma is gericht op meer relevantie, kwaliteit, integriteit en efficiëntie van wetenschappelijk onderzoek, gezien de brede maatschappelijke behoefte die daar in binnen- en buitenland aan bestaat.

U kunt de bundel Dwarsdenken en doordouwen hier downloaden.

Volg ons