“Terug naar het individuele gesprek”

Posted on 21-02-2017 in Nieuws, Serie Zelfmanagement, Topbericht, Zelfmanagement, Zorg & Welzijn

CORNÉ VAN ASTEN OVER ZELFMANAGEMENT – Bij de zorggroep Syntein nemen de zorgverleners de term zelfmanagement niet snel in de mond. Ze kijken vooral naar wat patiënten zelf willen en naar hun mogelijkheden. “We stimuleren dat het gesprek in de spreekkamer daarover gaat”, zegt directeur Corné van Asten.

In de regio Noordelijke Maasvallei (Land van Cuijk en de Kop van Noord Limburg) heeft Syntein als één van de eerste tien zorggroepen in Nederland met succes de ketenzorg voor patiënten met diabetes type 2 ingevoerd. “Het begrip zelfmanagement hebben wij losgelaten, omdat het niet aansluit bij de taal van de patiënt. De medische invalshoek is te nadrukkelijk en eenzijdig aanwezig. Je hebt minstens een kwartier nodig om aan patiënten uit te leggen wat we ermee bedoelen. Iedereen hanteert trouwens een eigen definitie van zelfmanagement en heeft er eigen opvattingen over”, verklaart Van Asten. “We kunnen veel beter uit de voeten met het concept van positieve gezondheid, dat Machteld Huber heeft geïntroduceerd. We willen de patiënt niet meer ‘sturen’ in een bepaalde richting maar hem ‘ondersteunen’ in het leven met een chronische ziekte. We kiezen daarbij voor een individuele aanpak en aandacht: wat wil een patiënt, wat is belangrijk voor hem of haar? Welke doelen kan een huisarts of praktijkondersteuner met een patiënt afspreken? We stimuleren dat het gesprek daar over gaat in de spreekkamer”, vervolgt hij.

Belang van zelfmanagement in eerste lijn is enorm groot
Volgens Van Asten is het belang van zelfmanagement bij patiënten in de eerste lijn enorm. “Veel mensen willen tegenwoordig hun eigen leven leiden. Niets is zo vervelend als iets niet meer kunnen. Daarom vragen we mensen niet alleen waar zij het meest last van hebben, maar ook wat zij willen. Bijvoorbeeld: wat motiveert je om ’s ochtends op te staan?” We kunnen hierbij ondersteuning bieden en patiënten zo de regie terug geven. Dit draagt bij aan hun mate van geluk of een betekenisvol leven.” Van Asten benadrukt dat juist in de nulde en eerste lijn zelfmanagement waardevol is. “Voorwaarde is dat er verbinding is met het sociale domein. Dan kunnen we mensen goed op weg helpen. Een neveneffect is dat mensen actiever worden in hun wijk.”

Voorwaarde is dat er verbinding is met het sociale domein

Het is zeker wennen
“Meer individuele aandacht bieden, werkt. Maar het is zowel voor patiënten als voor zorgverleners zeker wennen”, stelt Van Asten. Hij geeft een voorbeeld: “Een huisarts vertelde me dat het een patiënte met diabetes niet lukte om af te vallen. In het gesprek met haar over haar leefstijl kwam hij erachter dat haar partner vollere vrouwen aantrekkelijker vindt. Als professional moest hij accepteren dat deze patiënt een andere keuze maakt en haar minder gezonde leefstijl niet wil veranderen.”

Samen wandelen levert andere informatie op
De keuze van de zorgverleners van Syntein om te gaan denken en werken vanuit de zes dimensies van positieve gezondheid, heeft geleid tot een ander zorgaanbod. “We zijn ons gaan richten op deze verschillende dimensies (kwaliteit van leven, zingeving, mentaal en fysiek welbevinden, sociaal-maatschappelijke participatie en dagelijks functioneren). Hoe gaan onze patiënten daarmee om? Wat willen ze? Is dat bijvoorbeeld contact met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, in combinatie met bewegen? We hebben wandelgroepen waar de huisarts en de diëtist ook aan meedoen. Ze komen op deze manier achter andere informatie over de leefwereld van de patiënt, over diens situatie.”

Aansluiten bij belevingswereld
Als we meer willen aansluiten bij de belevingswereld van de patiënt kun je kijken naar apps die mensen aanspreken. Daarom heeft de zorggroep apps op een rij gezet die in het patiënten kunnen ondersteunen en iets toevoegen. “Ze kunnen patiënten bijvoorbeeld in staat stellen om op een andere manier te communiceren met hun zorgverlener. We merken dat mensen allerlei vragen hebben. We maken gebruik van de ervaringsdeskundigheid van patiënten en koppelen ze aan elkaar; dit idee hebben we vormgegeven in het nieuwe zorgaanbod.”

Zelfmanagement in De Eerstelijns en op ZorgenZ – Dit is de tweede aflevering van een serie rond thema’s waarin we verschillende aspecten van zelfmanagement verkennen. Naast verdiepende publicaties in het magazine De Eerstelijns verschijnen online op ZorgenZ artikelen met een meer praktisch karakter. ZonMw deed de afgelopen jaren onderzoek, zette ontwikkelprojecten in gang en wil de resultaten onder de aandacht brengen van eerstelijnszorgverleners en -bestuurders. De artikelen zijn geclusterd rond thema’s. In het eerste thema wordt in De Eerstelijns van februari 2017 door senior onderzoeker Jaap Trappenburg van het Julius Centrum het begrip zelfmanagement ontrafeld. Op Zorgenz vragen we Jan Joost Meijs van het Gezondheidscentrum De Roerdomp in Nieuwegein en Corné van Asten van de Zorggroep Syntein in de Noordelijke Maasvallei, naar de wijze waarop zij met zelfmanagement omgaan en het begrip in de praktijk invullen. Meer informatie en artikelen over zelfmanagement vindt u op de ZonMw-website: www.zonmw.nl/zelfmanagement.

Anders leren kijken
Van Asten spreekt over anders leren kijken. “Soms is fysieke gezondheid even minder belangrijk voor een patiënt, maar zijn er schulden of speelt eenzaamheid een rol. Dat komt naar boven als de huisarts of praktijkondersteuner samen met de patiënt de verschillende dimensies bespreekt.”De grootste uitdaging is volgens Van Asten: hoe vinden we de mensen die zelfzorg het hardst nodig hebben? “Wij werken in een regio met bovengemiddeld meer mensen met een lage sociaal-economische status. Met de GGD en gemeenten zijn we hierover in gesprek. Zo is een topkok in onze regio een initiatief in Cuijk gestart: Het Smaakcentrum. Daar leren leerlingen van basisscholen over voedsel en bewegen. Vraag is: hoe krijgen we ook bij de gezinnen van deze leerlingen meer aandacht voor gezonde voeding en beweging, naast de aandacht voor de andere dimensies van positieve gezondheid.”

Hoe vinden we de mensen die zelfzorg het hardst nodig hebben?

Zoek aanknopingspunten
Van Asten ziet zeker aanknopingspunten met termen als zelfredzaamheid en eigen kracht. “Het helpt om zelfredzaamheid als term te noemen in combinatie met andere partijen. Mensen zijn zich steeds meer bewust van hun gezondheid en lichaam. Daar kun je als professional naar vragen. Dat probeer ik ook over te dragen aan onze zorgverleners: informeer naar de andere problemen van patiënten en zoek naar aanknopingspunten om patiënten op weg te helpen. De volgende fase is dat we tijdig een potentieel probleem signaleren en gaan kijken hoe we dat met de patiënt en onze regionale partners kunnen oplossen.”

Corina de Feijter

(Fotografie Corné van Asten: Marjon Zijlstra)

Serie Zelfmanagement

-1- Van gestandaardiseerde zorg naar persoonlijk maatwerk – interview met Jan Joost Meijs – op 7 februari 2017 op Zorgenz.

Deze serie is mogelijk gemaakt door ZonMw.

Volg ons