“Op de grens tussen zorg en zelfstandigheid”

Posted on 03-03-2015 in Wijkverpleging

“Veel sterker dan in voorgaande jaren sturen we nu aan op meer zelfstandigheid. Je hebt de verantwoordelijkheid om dat als wijkverpleegkundige in het zorgplan in te bouwen. Zelfstandigheid betekent uitgaan van de mogelijkheden van de patiënt en het stukje dat hij/zij zelf nog kan, niet afnemen. Dat hoeft beslist geen slechtere zorg op te leveren.”

Dit is de tweede keer dat we aan tafel zitten met Gert Jan Bolt. Zijn eerste verhaal verscheen bij Zorgenz op 3 februari. Het blijkt ook deze maand nog erg druk in het Sociaal team West, waarvan hij als wijkverpleegkundige deel uitmaakt. “Het is soms best ingewikkeld om een zorgvraag goed weg te zetten. We zijn nog aan het zoeken waar het geld voor de zorg vandaan moet komen: de Zorgverzekeringswet (Zvw) of de WMO. Het kost soms nog even tijd, maar daar komen we wel uit. Voor de ‘ouderwetse’ verpleging en verzorging is dat wel duidelijk: dit wordt namelijk via de Zvw gefinancierd. Voor voorzieningen en begeleiding moet je echter bij de gemeente zijn, bij het sociale team. Regelmatig is beide nodig of is niet helemaal duidelijk waar je moet zijn. Je moet verbindingen kunnen leggen, omdat problemen van burgers complex zijn. Je wilt zo efficiënt mogelijk oplossingen vinden die je niet vond binnen enkel het gemeentelijk domein of het verpleegkundig domein. Daar loopt nu nog eens de Participatiewet doorheen, terwijl ook Jeugdzorg op het bordje van de gemeente ligt. Verbindingen maken is dus ook een van de aspecten van het werk van het sociale team geworden. De transitie is dan wel afgerond, we zitten nu midden in de transformatie.”

Elke wijk is anders
Tot 1 januari zat Gert Jan Bolt met het sociale team in een compacte renovatiewijk van Hoogezand, nu heeft hij een gebied dat een derde deel van deze Groningse gemeente omvat. “Ik moet een nieuw netwerk opbouwen, uitzoeken welke problemen er zijn en wie ik kan inschakelen. Hiervoor bestaat geen vast recept. Overal in het land wordt nu gewerkt vanuit sociale teams, maar elke wijk is anders. Je kunt wel aangeven wat in de basis aanwezig moet zijn voor een brede zorgverlening, maar omdat de wijken zo sterk verschillen, zal de uitvoering niet uniform zijn. Een blauwdruk bestaat niet.”

Mensen uiten zich minder gemakkelijk
Het imago dat de zorg momenteel heeft gekregen, mist zijn invloed niet op wat wij doen, constateert Gert Jan Bolt. “Ontslagen bij de huishoudelijke hulp, wel of geen vrije artsenkeuze, het hoge eigen risico, zorgverleners die een contract van een verzekeraar niet willen tekenen: de mensen hebben een beeld van een met zichzelf worstelende zorg gekregen. Dat weerhoudt hen er soms van om hulp te zoeken. Mensen vertellen niet meer zo gemakkelijk waarmee ze echt zitten. Bovendien is er heel vaak meer dan één ding aan de hand. Ik wou dat het waar was dat wij in een half uurtje de juiste diagnose kunnen stellen en een indicatie voor zorg kunnen afgeven. Soms lukt het, mede ingegeven door mijn ervaring en generalistische blik, maar dat is niet de regel.”

                              “Ik kijk vanuit de zorgvraag en maak dan een plan”

Problemen in samenhang aanpakken
Toch zitten we aan tafel met een zeer gemotiveerde en enthousiaste wijkverpleegkundige. “We moeten wel eens oppassen voor het zogenaamde Messias syndroom, zorgverleners zijn soms geneigd de wereldproblemen op de schouders te nemen. Dan zeg ik: als mensen het zelf kunnen, niet mee bemoeien. Daarbij moet je de inzet van de omgeving van de patiënt meenemen. Vroeger belde je naar het CIZ en hoorde met hoeveel uren je aan de slag kon. Nu kun je in het zorgplan rekening houden met mantelzorgers, familie en buren. Ik vind dat erg motiverend. Ik kijk vanuit de zorgvraag en kan en mag van daaruit zelfstandig een plan maken. Met de verpleegkundige aspecten, zoals het aanleggen van een infuus of het maken van een goed schema voor de medicatie, tot en met alle verzorgende aspecten, zoals het ondersteunen bij een wasbeurt. Thuiszorg vult met het wijkteam de verpleegkundige en verzorgende kant in. Als er sociale problemen spelen, bijvoorbeeld schulden of verslaving, dan overleg ik met het sociale team. Ik ben blij dat de WMO-consulent nu in dit team zit. Het gebeurt geregeld dat je de problemen in samenhang moet aanpakken; hierin probeer je als wijkverpleegkundige zoveel mogelijk de samenwerking op te zoeken.”

                              “Een blauwdruk voor het werk van een sociaal team bestaat niet”

Ik loop elke week even langs
“Natuurlijk kunnen we geen zorgplannen maken tot in Utopia. We ervaren wel degelijk een druk op de budgetten. Het is dan de kunst om goede afwegingen te maken. Daarbij kun je geregeld voor het dilemma komen te staan hoe lang je intensieve zorg kunt verlenen aan mensen die zelfstandig wonen. Je kunt ook te maken krijgen met mensen die zorg mijden. Ik heb in mijn wijk bijvoorbeeld een ‘kluizenaar’: die moet ik zijn zelfstandigheid gunnen, ook al is zijn gezondheidstoestand problematisch. Ik ga elke week even langs om te zien of het nog redelijk loopt, dat biedt deze patiënt tegelijk een stukje zekerheid. Om de twee maanden ga ik samen met de huisarts op bezoek. Ik heb dan het vertrouwen opgebouwd bij de man dat we zijn situatie op medisch gebied goed kunnen doornemen. Bij dit type mensen vat de gedachte nog wel eens post ‘van het sociale team kom je nooit meer af’. Dat is absoluut niet de bedoeling. Dat ik mensen in hun eigen kracht kan zetten en de zelfredzaamheid kan bevorderen, dat vind ik mijn hoofdtaak en levert een heel tevreden gevoel op.”

Kees Kommer

(Fotografie: Jurgen Moorlach)

Gedurende twaalf weken zit Zorgenz aan tafel met wijkverpleegkundigen. Het zijn gesprekken over wat dit beroep nu inhoudt, over de veranderingen die zich in 2015 aandienen, over de eisen die het werk aan de opleiding stelt, over de zinvolle zorg die wijkverpleegkundigen dicht bij de patiënt verlenen. Deze serie is mogelijk gemaakt door het ZonMw-programma Zichtbare schakel Opleidingsimpuls wijkverpleegkundigen.

Volg ons