WijkOPSE: nieuw instrument voor wijkdiagnose en wijkplan

WijkOPSE: nieuw instrument voor wijkdiagnose en wijkplan

Datum: 16 november 2016

wijkopse_zorgenzHoe maak je als wijkverpleegkundige een wijkanalyse en een wijkplan? Henk Rosendal, lector wijkzorg aan Hogeschool Rotterdam en José van Dorst, vakinhoudelijke coach en docent en voorzitter van de vakgroep Wijkverpleegkundigen van V&VN, hebben hiervoor een nieuw instrument bedacht: de WijkOPSE. OPSE staat voor Observatie, Problemen, Symptomen en Etiologie.

Wijkverpleegkundigen horen preventieve activiteiten in de wijk op te zetten. Volgens Henk Rosendal vinden velen dat een ingewikkelde taak. “Dat hebben ze de afgelopen twintig jaar – tot aan de komst van het programma Zichtbare schakel – niet hoeven doen. Wil je deze taak goed uitvoeren, dan moet je met diverse partijen uit het maatschappelijke domein goed kunnen samenwerken. Dat betekent dat je deze partijen moet kennen en hoort te weten wat zij kunnen. Preventief en wijkgericht werken vereist dat je als wijkverpleegkundige breder kunt denken en dat je op zoek gaat naar de onderliggende oorzaken van een probleem. Dat is relatief nieuw voor de huidige wijkverpleegkundige.” In de opleiding is het wijkgericht werken nog niet sterk aangezet, zegt Rosendal. “Het hangt er nog een beetje bij, het accent ligt vooral op de zorg achter de voordeur.”

Aandacht ontbreekt voor de oorzaken van de problemen
Waarom een nieuwe methode? Rosendal: “Er zijn momenteel een paar instrumenten beschikbaar, zoals de Windshield Survey en het Stappenplan Wijkanalyse maken, ontwikkeld door het Van Kleef Instituut. Het eerste instrument is een goed begin voor het maken van een wijkdiagnose, maar is heel subjectief. Het gaat om je indrukken en niet zozeer over de vraag wat je eraan gaat doen. Met het tweede instrument, het stappenplan, kun je aangeven wat wel en niet goed gaat. Bij beide instrumenten missen wij de aandacht voor de E: waar ligt de oorzaak van het probleem en (hoe) kan ik die factoren beïnvloeden?” Dat is volgens Rosendal ook het geval bij de Wijkscan die de ROS’en hebben gemaakt: te weinig aandacht voor de factoren die de gezondheid positief én negatief beïnvloeden.

Net als voor een individuele cliënt
Het nieuwe aan de WijkOPSE is dat de zogeheten PES-structuur eraan toegevoegd is, iets waarmee wijkverpleegkundigen vertrouwd zijn. Elke verpleegkundige diagnose is opgebouwd volgens deze structuur: probleem, etiologie en signalen of symptomen. Het maken van een wijkanalyse lijkt op het werk dat wijkverpleegkundigen doen voor individuele cliënten maar dan voor de hele wijk. Bij het maken van een wijkdiagnose kan een wijkverpleegkundige met de WijkOPSE diverse aspecten scoren. Dat komt overeen met de anamnese uit het verpleegkundig proces. Wijkgericht werken is dan ook gebaseerd op dit proces: je hebt een anamnese die leidt tot een onderbouwde diagnose, op basis waarvan je doelen kunt formuleren en interventies kunt uitvoeren.
Het kan om kleine dingen gaan. “Een wijkverpleegkundige merkte dat bewoners van een aantal aanleunwoningen nauwelijks meer buiten gingen wandelen. Een van de oorzaken was dat de brievenbus was weggehaald. Ze nam contact op met PostNL en met de gemeente. Die plaatsten de brievenbus terug en er kwam een bankje bij te staan. De bewoners kregen weer meer beweging”, vertelt Rosendal.

Doe ik de juiste dingen?
Van Dorst en Rosendal geven les in het maken van deze wijkanalyse. Wat zijn de reacties van de wijkverpleegkundigen? “Ze vinden het lastig om verder door te denken. Waardoor wordt een probleem veroorzaakt? Ze hebben de neiging om snel in de actie te schieten. Het gaat er ook om dat wijkverpleegkundigen leren de grenzen van hun eigen vak te kennen. Doe ik de juiste dingen? Over die vraag leren wij ze na te denken.”

Subsidie van ZonMw voor testfase
Met hulp van een kleine subsidie van ZonMw wordt de komende maanden getest of de WijkOPSE in de praktijk een bruikbaar instrument is en of het wellicht moet worden aangepast. Dat gebeurt bij thuiszorgorganisatie TWB in Roosendaal.
Henk Rosendal hoopt dat wijkverpleegkundigen zich gaan realiseren dat ook hun individuele cliënten profiteren van het maken van een wijkdiagnose en een wijkplan. “Een goede wijkverpleegkundige heeft op elk levensgebied voelsprieten. Je bent tenslotte een wijkverpleegkundige, en geen ‘achter de voordeurverpleegkundige’,” benadrukt hij.

Corina de Feijter

(Foto: Christian Müller/Shutterstock)

jose_van_dorst_zorgenzHenk Rosendal en José van Dorst leiden samen de Stichting Bevordering Wijkverpleegkunde. Zorgenz publiceerde op 20 september jl. een groot interview met José van Dorst.

Gerelateerde berichten

Author: Zorgenz

Share This Post On

Submit a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *