Van gestandaardiseerde zorg naar persoonlijk maatwerk

Van gestandaardiseerde zorg naar persoonlijk maatwerk

Datum: 7 februari 2017

jan_joost_meijs_zorgenzJAN JOOST MEIJS OVER ZELFMANAGEMENT – “In de afgelopen tien jaar is er in de zorg voor chronische patiënten indrukwekkend veel verbeterd. We zijn van reactief handelen overgegaan naar gestandaardiseerde kwaliteitszorg. In de komende jaren zal er een even snelle ontwikkeling plaatsvinden: van programmatische zorg naar persoonlijk maatwerk waarin medische zorg en zelfmanagement hand in hand gaan.”

Hij is directeur van het gezondheidscentrum De Roerdomp in Nieuwegein en een innovator pur sang. Zo is hij de founding father van Welzijn op Recept, een concept dat landelijk navolging heeft gekregen. Met een recept van de huisarts kunnen mensen meedoen aan een welzijns- of beweegactiviteit. Is dat niet in feite een start van zelfmanagement? “Het hangt sterk af van de definitie van zelfmanagement”, geeft Jan Joost Meijs aan. “Welzijn op Recept doet wel een beroep op de veerkracht van mensen en helpt hen uit het ziektemodel te komen. Zelfmanagement is meer: het omvat het omgaan met je ziekte, deze niet te zien als een beperking maar als onderdeel van je leven dat je moet monitoren en in goede banen moet leiden.”

Optimaal leven met de ziekte
“De gestuurde, programmatische zorg voor chronische patiënten is efficiënt, maar tegelijk gaat de houding ‘kom-maar-bij-ons-wij-zorgen-voor-u’ volstrekt voorbij aan de impact die de aandoening heeft op het leven van de patiënt,” benadrukt Meijs. “Kijk naar diabetes: we bieden drie maal per jaar controle bij de praktijkondersteuner, een jaarcontrole bij de huisarts, de voetcontrole, de fundusfoto en dan wijzen we nog kort op het belang van een goede leefstijl. Het uitgangspunt zal moeten zijn: ‘Wat heb je van mij nodig waardoor je optimaal je leven kunt inrichten?’ De patiënt moet zijn chronische ziekte inpassen in zijn leven. Het gaat dus ook over acceptatie, mentale belastbaarheid, de juiste leefstijl, kennis van de ziekte om te kunnen komen tot optimaal leven met de ziekte. Dat moet je mensen leren, je moet hen daarin coachen en ondersteunen.”

De houding ‘kom-maar-bij-ons-wij-zorgen-voor-u’ is onvoldoende

Co-creatie
“Dat vereist een andere attitude van zorgverleners”, stelt Meijs nuchter vast. “Uitgaande van de eigen verantwoordelijkheid van de persoon. Dat betekent dat de patiënt moet begrijpen wat de chronische ziekte betekent voor zijn eigen leven en op welke ingrediënten hij grip moet krijgen. Om iemand optimaal te kunnen coachen en ondersteunen, moet je weten wat hij nodig heeft en moet je aansluiten bij zijn behoeften. Misschien nog sterker: je moet denken en handelen vanuit de ogen van de patiënt/ander. Dat vraagt om maatwerk, een pro-actievere houding en inzet op co-creatie. Professionals moeten accepteren dat patiënten ervaringsdeskundigen zijn en ze moeten aansluiten op wat de ander nodig heeft. Wat is zijn agenda, waar loopt hij tegenaan? Niet vanuit u-vraagt-wij-draaien, maar vanuit een gezamenlijke agenda met elk zijn eigen expertise. Zorgverleners zijn daartoe niet opgeleid. Maar het maakt het werk leuker: de standaardzorg wordt veel meer een veelzijdig coaching-behandeltraject.”

zelfmanagement_ontrafeld_zorgenzZelfmanagement in De Eerstelijns en op ZorgenZ – Dit is de eerste aflevering van een serie rond thema’s waarin we verschillende aspecten van zelfmanagement verkennen. Naast verdiepende publicaties in het magazine De Eerstelijns verschijnen online op ZorgenZ artikelen met een meer praktisch karakter. ZonMw deed de afgelopen jaren onderzoek, zette ontwikkelprojecten in gang en wil de resultaten onder de aandacht brengen van eerstelijnszorgverleners en -bestuurders. De artikelen zijn geclusterd rond thema’s. In het eerste thema wordt in De Eerstelijns van februari 2017 door senior onderzoeker Jaap Trappenburg van het Julius Centrum het begrip zelfmanagement ontrafeld. Op Zorgenz vragen we Jan Joost Meijs van het Gezondheidscentrum De Roerdomp in Nieuwegein en Corné van Asten van de Zorggroep Syntein in de Noordelijke Maasvallei, naar de wijze waarop zij met zelfmanagement omgaan en het begrip in de praktijk invullen. Meer informatie en artikelen over zelfmanagement vindt u op de ZonMw-website: www.zonmw.nl/zelfmanagement.

Technologie
“Dat betekent ook dat er als het ware een schap moet zijn met allerlei producten die de zorgverlener als persoonlijk maatwerk kan aanbieden: op het gebied van voeding, van bewegen, van leefstijl, van zelfzorg. Tegelijk moet er een goed cliëntvolgsysteem zijn, zodat je kunt monitoren dat de patiënt het zelfmanagement inderdaad goed oppakt. Software waarin je bijvoorbeeld samen met de patiënt vooraf de agenda van een consult kunt opstellen. Wat zet de zorgverlener op de agenda en wat wil de patiënt bespreken? Die technologie ontbreekt op dit moment.”

Competenties zorgverlener
Uiteraard vergt dit ook een andere houding van de patiënt. “Patiënten moeten eraan wennen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor het managen van hun ziekte”, erkent Meijs. “Dat vereist een stevig leerproces, met goede ondersteuning. Dat is dus veel meer dan de motiverende gespreksvoering die praktijkondersteuners nu voeren. Zeker, dat is goed bedoeld, maar het vereist een verdere investering in de competenties van de zorgverleners. De coachende rol is niet eenvoudig, die moet je echt aanleren. Want we leven in een ziekmakende maatschappij, die het bijna onmogelijk maakt om gezond te leven, daarvoor is sterke wilskracht nodig.”

Zelfmanagement zal echt een hoge vlucht nemen

Financiering
Het is duidelijk dat de financiering en het zorgsysteem nog niet zijn ingericht op deze aanpak. “Klopt”, erkent Meijs. “We hebben te maken met een archaïsch, achterhaald bekostigingssysteem en daar hebben we als koploper last van. We investeren constant in zorgontwikkelingen, maar deze worden niet structureel financieel ondersteund. Dat leidt tot een geldelijke uitputting van ons gezondheidscentrum.” Hij recht zijn rug en vervolgt gedecideerd: “Desondanks laat ik me niet tegenhouden. Op termijn gaat het zo wringen dat de financiering zal volgen. We kunnen niet meer terug naar sec gestandaardiseerde zorg. De praktijk heeft uitgewezen dat deze tekort schiet. Zelfmanagement zal echt een hoge vlucht nemen.”

Gerda van Beek

logo_zonmw_zorgenzDeze serie over Zelfmanagement is mogelijk gemaakt door ZonMw.

 

(Foto Jan Joost Meijs: Fototeam KenM, Nieuwegein)

 

Gerelateerde berichten

Author: Zorgenz

Share This Post On

Submit a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *