Tijdens voorstelling van zaken: “Bij iedereen moet het roer om”

Posted on 12-11-2015 in Bedrijfsvoering, Nieuws

“Laten we het woord transparantie ritueel begraven. Het roer moet nog een keer om maar dan bij jezelf. Er is voor iedereen huiswerk: onnodige regels terugdringen en gemakkelijker registreren”, aldus Pauline Meurs, voorzitter van de raad voor de Volksgezondheid en Zorg, en de eerste vrouw die de netwerklijst Skipr 99 aanvoert. Ze zei dit tijdens het eerste theaterseminar over de zorg, Voorstelling van Zaken, in de Amsterdamse stadsschouwburg.

Professionals in de zorg gaan gebukt onder wetten en regels. “Alles opschrijven betekent nog niet dat je transparant bent”, benadrukt Marcel Lévi, bestuursvoorzitter van het AMC. Hij pleitte dan ook voor vertrouwen. Maar daar is meer voor nodig, hield Pauline Meurs (foto) het publiek bij Voorstelling van Zaken voor. “Dokters, hun beroepsgroepen en instellingen maken veel regels zelf. Transparantie is een containerbegrip geworden waarmee we onze onvrede uiten. Voor iedereen is er huiswerk te maken: onnodige regels terugdringen en gemakkelijker registreren. Het betekent ook dat we kwaliteitsverschillen en heterogeniteit moeten accepteren. Dat is lastig.”

Er zijn geen quick fixes
Misschien dan toch 2016 uitroepen tot het jaar van transparantie en vertrouwen? Het vertrouwen dat professionals het beste doen, fouten mogen maken om ervan te leren. Carina Hilders, gynaecoloog en directeur Medische Zaken in het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft: “Professionele autonomie wordt professionele verantwoordelijkheid. Laten we elkaar de ruimte geven om van fouten te leren.”
Of moeten we verder gaan met het vertrouwen verdienen, door uitkomsten te laten zien? Hoe dan ook: er zijn geen quick fixes voorhanden! Laten we de verwachtingen temperen.

Bestuurders moeten bereid zijn om te experimenteren
Alexander Rinnooy Kan, hoogleraar en D66 senator, liet na elke debatronde in Voorstelling van Zaken zijn licht schijnen over de kwestie. “We zijn te ver doorgeschoten met het steeds intensiever registreren. Het loopt helemaal vast. Bestuurders moeten bereid zijn om te experimenteren. Sta een inwerktijd van een nieuwe regel toe. En vraag slechts een keer per jaar informatie, in plaats van elke maand.”

We moeten het niet van richtlijnen hebben, maar van dokters die luisteren
De patiënt centraal, het lukt nog niet erg. “Omdat niemand naar de patiënt kijkt in zijn totaliteit, de adviezen sluiten niet op elkaar aan“, aldus Peter Holland, toezichthouder bij een aantal ziekenhuizen, waaronder het Radboudumc. “De gemiddelde dokter onderbreekt een patiënt al na achttien seconden. Dokters zijn nog te veel gericht op genezing en vinden het moeilijk om te vragen hoe iemand functioneert in het dagelijks leven”, meldde geriater Marcel Olde Rikkert.
Boeken we dan helemaal geen vooruitgang? Zo krijgen scholieren les over gezonde voeding. En Holland gelooft dat de nieuwe definitie van gezondheid, in balans zijn met je beperkingen, een verandering teweeg kan brengen.
Rinnooy Kan noemde de patiënt centraal een mysterieus onderwerp. “Wie kan hier tegen zijn, de patiënt centraal zetten? We weten nog niet goed hoe we er invulling aan moeten geven. Voor je het weet ben je als patiënt opgedeeld in partjes. Laat het vooral een gesprek tussen gelijken zijn: de dokter die het weet en de patiënt die het wil weten.”

Uniek hoe wij hier gesprek over laatste levensfase voeren
Wel of niet (door)behandelen, het zorgt in de praktijk voor lastige dilemma’s. Hoe voer je het gesprek hierover? Voormalig inspecteur-generaal van de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ), Gerrit van de Wal, gaf met een persoonlijk voorbeeld toe dat hij het als dokter lastig vind om de eigen regie, in dit geval van zijn moeder, te aanvaarden. “Waar het om gaat is dat patiënten verantwoorde keuzen kunnen maken”, aldus Holland. Rinnooy Kan benadrukte dat zoals patiënten en dokters in ons land samen het gesprek voeren over de laatste levensfase, tamelijk uniek is. “Dat kan nergens ander ter wereld, dat klimaat hebben wij gecreëerd.”

Dappere poging
Het was een dappere poging om hardop na te denken over vraagstukken, maar toch kwam het niet helemaal uit de verf. Denkpatronen doorbreken blijkt in de praktijk lastig te zijn, en clichés (‘iedereen moet waardig kunnen sterven’) hardnekkig en soms niet te vermijden. Jammer ook dat de zaal tijdens Voorstelling van Zaken niet mee mocht praten, maar wel een twitterpauze kreeg. En waar was een vertegenwoordiger van de eerste lijn?

Corina de Feijter

(Foto: Pepijn Leupen/Raad voor de Volksgezondheid en Zorg)

Volg ons