Socrateslezing Borst en Gaemers: Verbied grootschaligheid in de zorg

Socrateslezing Borst en Gaemers: Verbied grootschaligheid in de zorg

Datum: 10 april 2019

In 2016 kwamen journalist Hugo Borst en Carin Gaemers met een geruchtmakend manifest Scherp op Ouderenzorg, waarin zij opsomden wat er volgens hen mankeert aan de ouderenzorg en hoe we beter voor hulpbehoevende ouderen kunnen zorgen. Sindsdien laten ze regelmatig van zich horen. Hoe staat het nu met de zorg? Niet zo best, het tweetal ziet nauwelijks verbetering. ‘Twee jaar na ons manifest zijn we nog even teleurgesteld en boos.’ Dat zeiden ze in de Socrateslezing die onlangs samen hebben uitgesproken. De neoliberale reflex op problemen met alleen geld oplossen, werkt niet. Hun belangrijkste aanbeveling: beëindig onmiddellijk de eenzijdige top-down aansturing en verbied grote zorginstellingen.

Onder de kop ’We gaan ten onder aan bestuurlijke obesitas’ heeft NRC een samenvatting van de lezing gepubliceerd. Borst en Gaemers vertellen dat in eerste instantie hun moeders aanleiding waren voor het publiekelijk onder de aandacht brengen van de staat van de ouderenzorg, dat uiteindelijke heeft geleid tot het opstellen van hun manifest. Beide moeders waren aan het dementeren en opgenomen in een prima verpleeghuis. ‘Maar in korte tijd zagen wij deze lieve, warme plek veranderen in een dependance van een zorgfabriek.’
Hun manifest kon rekenen op een warm onthaal en is ondertekend door honderdduizend mensen. Ook de Tweede Kamer schaarde zich achter de initiatiefnemers. Er kwam extra geld en nieuwe kwaliteitsnormen. Maar Borst en Gaemers concluderen dat er in het merendeel van de verpleeghuizen nauwelijks iets is veranderd. Sterker nog: ‘Hoge werkdruk, onderbezetting, ziekteverzuim, gebrek aan kwaliteit en bobo’s die het bewust of onbewust allemaal ontgaat; het is aan de orde van de dag – in de hele zorg.’

Falend systeem
Om hun conclusie te onderstrepen, dragen Borst en Gaemers diverse voorbeelden uit zorgsectoren aan, zoals de thuiszorg. ‘Veel kwetsbare ouderen die noodgedwongen thuis leven, raken ondervoed omdat degene die hun boterham smeert, hen niet mag helpen als ze diezelfde boterham opeten’. Het tweetal wijst erop dat de oorzaken van de huidige situatie in de zorg niet ligt aan de mensen die de zorg verlenen. Nee, het systeem faalt. Niet alleen in de zorg trouwens, maar ook daarbuiten. Denk aan het onderwijs en het gevangeniswezen. De overheid geeft blijk van structureel wantrouwen, en we zijn te ver doorgeschoten in de bedrijfsmatige aanpak. Controle is een vorm van dwangneurose geworden.
Hun oproep: ‘Zullen we stoppen met al die onzin? Breng die bestuurlijke obesitas terug tot registratie van het strikt noodzakelijke. In het onderwijs, de zorg, bij de politie en de brandweer; ze zullen staan te juichen’.

Carin Gaemers (links) en Hugo Borst.

Moreel kompas
In hun manifest heeft het tweetal aangedrongen op meer geld. Maar dat niet alleen: er is ook een mentaliteitsverandering nodig, vooral in de top. Marktwerking biedt geen uitkomst bij morele dilemma’s. Die vraagstukken en het grote verhaal waarom we doen wat we doen zijn net zo belangrijk als geld, benadrukken Borst en Gaemers. Ze zien dat bij veel zorginstellingen beslissingen van bovenaf de deskundigheid en het moreel kompas van zorgmedewerkers ondermijnen, die vervolgens ongelukkig worden. Borst en Gamers spreken van ‘management by spreadsheet’.
Het zijn geen slechte mensen, misschien wel slachtoffer van het vermaledijde systeem. Ze hebben een sterke neoliberale identiteit. ‘In de vastgoedwereld of in de financiële wereld zijn ze op hun plaats, in de zorg niet.’

Radicale cultuuromslag
Als het aan Borst en Gaemers ligt komt er een einde aan de grootschaligheid in de zorg, geen zorgfabrieken meer. Ze willen in elk dorp of stadsbuurt sympathieke op zichzelf staande verpleeghuisjes. ‘Dan zijn de foute bestuurders zo vertrokken en houden we leiders over die snappen wat zorg is.’
De twee pleiten niet voor een radicale stelselwijziging, maar voor een radicale cultuuromslag in het stelsel. Ze doen drie aanbevelingen: beëindig onmiddellijk de eenzijdige top-down aansturing en verbied grote zorginstellingen, herstel fatsoenlijk werkgeverschap en geef iedereen na een jaar vaste aanstelling en honoreer de wens van iedere medewerker die een voltijds contract wil. Deze adviezen gelden trouwens voor de hele collectieve sector.

De lezing kunt u hier beluisteren via youtube.

(Foto: Pixabay)

 

Gerelateerde berichten

Author: Zorgenz

Share This Post On

Submit a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *