Signalement Meer aandacht voor ouderen in het ziekenhuis

Posted on 20-06-2019 in Actueel, Huisartsenzorg, Nieuws, Ouderenzorg

ZonMw en de seniorenorganisaties KBO-PCOB hebben het signalement Meer aandacht voor ouderen in het ziekenhuis gepresenteerd. Er is meer kennis nodig over oudere patiënten in het ziekenhuis om beter rekening te kunnen houden met hun individuele situatie en te kunnen kiezen voor zorg met betere uitkomsten. ZonMw pleit ervoor, samen met medisch specialisten, verpleegkundigen en ouderenvertegenwoordigers, te investeren in het wetenschappelijk én praktisch onderbouwen van een passende aanpak. In de huidige subsidieprogramma’s is daarvoor te weinig ruimte. Daarom is een geïntegreerd onderzoeksprogramma rond ziekenhuiszorg voor ouderen nodig.

Iedereen wil de beste zorg die bij past bij de fase in hun leven, ook ouderen. Maar er zijn duidelijke geluiden – zowel van zowel ouderen zelf als van medisch specialisten, verpleegkundige en verzorgenden – dat er meer kennis nodig is over de uitkomsten van behandelingen, om de zorg voor ouderen beter passend te maken.

Generieke vragen
Artsen, ouderen en hun naasten lopen tegen een aantal generieke vragen op. Zoals:

• De kenmerken van een oudere patiënt, bijvoorbeeld: welke voorspellers zijn er voor ‘acute events’ en kunnen we daar preventief iets mee?
• Relevante uitkomsten: wat zijn voor oudere relevante uitkomsten van intensieve behandelingen?
• Hulp bij samen beslissen: welke voorspelmodellen en hulpmiddelen voor ‘samen beslissen’ kunnen we ontwikkelen of implementeren?
• Onderzoek en ontwikkeling: hoe kunnen de specifieke en individuele wensen en behoeften van oudere patiënten een structurele rol krijgen in wetenschap en richtlijnontwikkeling?
• Systeemvraagstukken en verbetering: hoe kunnen we de zorg voor ouderen in het ziekenhuis multidisciplinair en transmuraal inrichten?

Investeren in kennis
Nieuwe behandelingen zijn doorgaans ontwikkeld door heel specifiek naar één orgaan of ziekte te kijken bij veelal jongere patiënten. Maar het is niet altijd goed bekend wat het voor de uitkomsten betekent als een oudere patiënt meerdere aandoeningen heeft of bijvoorbeeld geheugenklachten. En ook niet welke invloed deze zaken hebben op uitkomsten die voor ouderen belangrijk zijn, zoals langer thuis kunnen blijven wonen. Investeren in een programmatische, ziekte-overstijgende aanpak van kennisontwikkeling over de zorg voor ouderen, is nodig om de uitkomsten voor ouderen die het ziekenhuis bezoeken verder te verbeteren. In de huidige subsidieprogramma’s is daarvoor onvoldoende ruimte.

Zorg afstemmen op iemands specifieke situatie
Goede gezondheidszorg houdt rekening met verschillen tussen mensen. Bij ouderen zien we heel vitale mensen maar er kan ook sprake zijn van toegenomen kwetsbaarheid. Deze verschillen kunnen van grote invloed zijn op de uitkomsten van ziekte en behandeling en zijn zeer bepalend voor het kiezen van de juiste behandeling en voor het inzetten van extra zorg om de uitkomsten verder te verbeteren. Een passende behandeling moet zoveel mogelijk aansluiten op de persoonlijke omstandigheden en voorkeuren van een patiënt.
Simon Mooijaart, internist-ouderengeneeskunde in het LUMC en voorzitter van de schrijfgroep van het signalement: “Het ziekenhuis is een knooppunt waar veel ouderen komen in een belangrijke periode van hun leven. Juist daar moeten we de zorg goed op iemands specifieke situatie afstemmen, zodat alle ouderen in het ziekenhuis en daarbuiten optimaal profiteren van onze goede gezondheidszorg.”

Samen beslissen
De vraag is hoe we de zorg zo kunnen inrichten dat we de specifieke situatie en voorkeuren van de oudere patiënt systematisch meenemen in de gezamenlijke keuze voor de best passende behandeling. ‘Samen beslissen’ wat de beste ingreep is, op basis van onderzoek, zodat de totale zorg voor ouderen bijdraagt aan het herstel of behoud van zelfredzaamheid en kwaliteit van leven. Manon VanderKaa, directeur KBO-PCOB: “Nog meer investeren in kennis is de garantie dat langer thuis meer is dan een ambitie van beleidsmakers. Dit signalement geeft aan wat nodig is voor ouderen en is opgesteld met senioren. Dat garandeert een onderzoeksagenda met impact.”

Zet geïntegreerd programma rond ziekenhuiszorg voor ouderen op
De organisaties doen de aanbeveling om een geïntegreerd programma rond ziekenhuiszorg voor ouderen op te zetten, waarbinnen de in dit signalement geschetste problematiek systematisch kan worden onderzocht en in de praktijk uitgetest. Binnen een dergelijk programma kunnen multicenterstudies op elkaar worden afgestemd met betrekking tot onderzoekspopulaties, te ontwikkelen instrumenten en de benodigde onderzoeksinfrastructuur. Ook biedt zo’n programma aanknopingspunten voor gerichte implementatie van kennis en innovatie in de zorgpraktijk. Zo kunnen de uitkomsten van de behandeling van ouderen in het ziekenhuis op grote schaal verbeteren. En daarmee de zelfredzaamheid van de patiënt en diens kwaliteit van leven, ook voor de oudere die nog thuis woont.

“Dit signalement geeft aan wat nodig is voor ouderen en is opgesteld met senioren. Dat garandeert een onderzoeksagenda met impact”

Zelfredzaam willen blijven
Het signalement bevat vijf interviews met artsen en een oudere die de problemen vanuit diverse perspectieven illustreren. Zoals klinisch geriater Hanna Willems, werkzaam in het Amsterdam UMC. Zij zegt dat driekwart van de oudere patiënten boven alles zelfredzaam wil blijven. Het gaat bij hen niet in de eerste plaats om overlevingskansen, zelfs niet om pijnbestrijding, is haar ervaring. “Daarom zijn al die studies over overlevingskansen bij een ingreep voor hen ook niet relevant. Bij ouderen moet onderzoek gaan over  zelfredzaamheidskansen. Hoe groot is de kans dat de patiënt na de operatie weer zelfstandig thuis kan verder leven? We doen het nog niet goed genoeg, er is nog een wereld te winnen.”

Praat met ouderen over wat zinvolle behandeling is en wat niet
Of huisarts Arno Karstens uit Oudewater: “Huisartsen moeten ten aanzien van kwetsbare oudere patiënten proactief gaan werken en artsen in en buiten het ziekenhuis moeten veel meer samenwerken. We behandelen dezelfde patiënt, met hetzelfde doel. De ouderenzorg wordt alsmaar omvangrijker en ingewikkelder. Wat is een zinvolle behandeling en wat niet? Kwaliteit van leven staat bij ouderen voorop. Ik kom bij mensen thuis om daarover met ze te praten. Dat maakt mijn vak zo leuk. En verder? Ik doe mijn taak: niets meer en minder dan opkomen voor mijn patiënten.”

Integrale zorg staat in het ziekenhuis op 1
Anjo Geluk, een oudere die bestuurlijk actief is, benadrukt dat gewerkt moet worden aan het integrale in de ouderenzorg. Een integraal behandelplan is erg belangrijk. Je bent meer dan een knie of heup. “Zie een oudere patiënt als meer dan alleen een optelsom van meer kwalen tegelijk, die van afdeling naar afdeling wordt verhuisd om weer een nieuwe aandoening te behandelen met wéér soortgelijke onderzoeken. De organisatie van een ziekenhuis is niet gericht op integrale zorg, ook niet op ouderen die er wekenlang moeten verblijven.” Wie volgens haar naar het ziekenhuis gaat, moet tijdig nadenken over de eigen leefomstandigheden.

Lees hier het signalement Meer aandacht voor ouderen in het ziekenhuis

Volg ons