Ben Sajet Centrum

Posted on 26-04-2016 in Actueel, Nieuws, Ouderenzorg, Topbericht

Kim Putters, directeur SCP: “De samenleving wordt steeds gecompliceerder.” (Foto: SCP)

Vorige week is in Amsterdam een nieuw onderzoekscentrum voor langdurige zorg geopend: het Ben Sajet Centrum. Het centrum wil professionals, onderzoekers en opleiders met elkaar verbinden. Niet als doel op zich, maar om het leven van kwetsbare mensen te verbeteren. De ambitie is geen onderzoeksinstituut dat over stelsels gaat, maar over kwetsbare mensen en hun levensverhaal, dat cure en care verbindt.

“Onze onderzoeken moeten de praktijk beter onderbouwen en daadwerkelijk verbeteren. De uitkomsten vertalen we naar de opleidingen. Dat zijn de aandachtspunten van het nieuwe centrum”, verklaarde Eelco Damen tijdens de startconferentie. Hij is voorzitter van Cordaan, een van de initiatiefnemers van het centrum. Hier worden nieuwe inzichten over verbetering van de zorg voor ouderen, mensen met een verstandelijke beperking of chronische psychiatrische problematiek gedeeld. “Waar kan de langdurige zorg bijdragen aan de kwaliteit van leven? Wat kunnen we beter niet doen en wat wel? Onze onderzoeken gaan we vooral richten op de wensen, behoeften, ervaringen en mogelijkheden van mensen.” Volgens Damen weten we nog niet goed hoe we de praktijk kunnen vernieuwen en hoe we kennis kunnen implementeren. “Dat vereist ruimte om te experimenteren en tegendraads te zijn.”
Het centrum is een initiatief van onder meer Cordaan, de twee academische ziekenhuizen, universiteiten en hogescholen in de hoofdstad. Het centrum is genoemd naar de Amsterdamse huisarts en gemeenteraadslid Ben Sajet, die zich onder meer heeft ingezet voor preventie en de totstandkoming van een nieuw academisch ziekenhuis, het AMC.

Groot verschil laag- en hoog opgeleiden
Dat we voor grote uitdagingen staan, maakt Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), direct duidelijk. Hij signaleert een aantal trends. De vergrijzing leidt tot een andere behoefte aan hulp. In 2030 telt ons land een miljoen kwetsbare ouderen. Er is sprake van een groot verschil tussen laagopgeleiden en hoogopgeleiden. De eerste groep leeft zeven jaar korter. Steeds minder mensen met een arbeidshandicap komen aan een baan. Andere netwerken ontstaan, informele hulp neemt toe. Zestig procent van de vrouwen verleent vooral zorggerelateerde mantelzorg, veertig procent van de mannen is mantelzorger. De meeste kwetsbare mensen hebben grote behoefte aan een netwerk, maar beschikken over de kleinste netwerken. Informele hulp is voor hen niet voorhanden. “De samenleving wordt steeds gecompliceerder. Terwijl een beetje hulp kan leiden tot herstel van deelname aan het gewone leven”, aldus Kim Putters.

Zorg dichtbij is containerbegrip
Wat moet het Ben Sajet Centrum met deze trends? Kim Putters: “Verrijk het palet van opleidingen in de langdurige zorg. Zorg dichtbij is een containerbegrip. Rol het niet uit, maar ontrafel het, waar gaat het om? In de praktijk zien we dat zelfstandigheid en eigen regie botsen met protocollen en regels. Hulp moet vaker van ouderen zelf komen. Besteed daarom vooral aandacht aan de sociale steunsystemen.”

“In de praktijk zien we dat zelfstandigheid en eigen regie botsen met protocollen en regels.”

Verborgen tragiek achter de voordeur
Een andere benadering van dementie zal de zorg ingrijpend veranderen. Dat stelde Anne-Mei The, bijzonder hoogleraar langdurige zorg en dementie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij pleit voor een sociale benadering. Dementie hoort bij het leven. Een diagnose biedt aan de ene kant duidelijkheid, aan de andere kant hebben mensen geen hoop meer. Dementie leidt tot spanningen, zet relaties onder druk, mensen voelen zich tweederangs burgers. ”Mensen moeten er zelf achter komen wat hen te wachten staat. Er is veel verborgen tragiek achter de voordeur. Professionals komen vaak pas in actie als er iets aan de hand is.”

Herijking van zorgaanbod nodig
Wat is goede ondersteuning? Een herijking van het zorgaanbod is volgens Anne-Mei The nodig. “Dementeren hebben het gevoel dat er over in plaats van met hen wordt gesproken. Het aanbod is vaak ADL-hulp, maar dat is lange tijd nog niet nodig. Dementie wordt nog te veel gezien als een ziekte waartegen je moet strijden.”
Het gaat om: dementie verandert iets in mij, hoe ga ik daarmee om en wat zijn de gevolgen voor mijn sociale relaties? Er is sprake van een voortdurende wisselwerking tussen deze drie domeinen. “We hebben verzuimd te kijken naar de sociale en psychische behoefte van mensen met dementie.”
In een proeftuin in Friesland wordt geëxperimenteerd met de sociale benadering. Hier houden huisartsen mantelzorgers in de gaten en leren studenten met mantelzorgers om te gaan. The hoopt binnenkort in Amsterdam te kunnen starten met een proeftuin, die is gericht op alleenstaanden en culturele diversiteit. In het programma van het Ben Sajet Centrum zal de kennis over de sociale benadering van dementie worden geïmplementeerd.

Wat zijn de programma’s van het Ben Sajet Centrum?
Het Ben Sajetcentrum organiseert concrete programma’s rond diverse doelgroepen, zoals kwetsbare ouderen, mensen met dementie of een verstandelijke beperking. Onderzoeksvragen zijn bijvoorbeeld:
– Hoe kunnen we ouderen in kwetsbare situaties beter toerusten, zodat zij zo goed mogelijk zelf-(of samen) redzaam blijven
– Op welke wijze kunnen we de eerstelijnszorg vernieuwen om tegemoet te komen aan de vraagstukken van en voor kwetsbare ouderen?
– Hoe kunnen we de ziekenhuiszorg voor kwetsbare ouderen beter in verbinding brengen met eerstelijns- en informele zorg en hoe kan de ziekenhuiszorg beter bijdragen aan de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen?
– Aan welke ondersteuning hebben (thuiswonende) mensen met dementie behoefte, wat kan beter?

Praktijkondersteuners werken met RAI
Tijdens de conferentie ook aandacht voor de eerste lijn. In West-Friesland werken veel praktijkondersteuners met RAI (staat voor Resident Assessment Instrument), een vragenlijst om de gezondheidsrisico’s en bedreigingen van de functionele status en zelfredzaamheid van kwetsbare ouderen in kaart te brengen. Meer dan 60 huisartsenpraktijken doen dit.
De ervaringen zijn positief, blijkt uit onderzoek waarbij oud-huisarts Marijke Bootsma is betrokken. “Toen ik nog als huiarts werkte, had ik geen idee wat er bij een oudere speelde, al dacht ik van wel. Allerlei signalen als stemmingstoornissen, chronische pijn, incontinentie, ving ik niet op. Ouderen voelen zich gehoord als ze op allerlei zaken worden bevraagd. Zo bouwt de praktijkondersteuner een band op. Huisartsen voelen zich ontlast. En er is sprake van een beter behoud van zelfredzaamheid. Een oudere zegt: de dokter luistert naar mijn hart en longen, de praktijkondersteuner luistert naar mij.”

Corina de Feijter

Kijk hier voor meer informatie over het Ben Sajet Centrum.

Volg ons