RVS: Bekwaamheid moet uitgangspunt nieuwe wet BIG worden

Posted on 11-10-2019 in Actueel, Nieuws

De Raad pleit er voor de wet BIG om te vormen tot de Wet op de Bekwaamheden in de Individuele Gezondheidszorg.

Volgens de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) moet het credo zijn: minder beroepen en meer bekwaamheden reguleren in de zorg. Dat kan door in een toekomstbestendige wet BIG alleen de oorspronkelijke basisberoepen op te nemen als arts en verpleegkundige. En door zorgverleners een persoonlijk portfolio van hun bekwaamheden te laten bijhouden. Dat stelt de Raad in het advies ‘De B van bekwaam. Naar een toekomstbestendige wet BIG’, dat op verzoek van minister Bruins (Medische Zorg en Sport) is gemaakt.

Beroepenregulering vervult een belangrijke functie in het bewaken en bevorderen van de kwaliteit van zorg. De wet BIG heeft ons in de ruim twintig jaar van zijn bestaan veel goeds gebracht en staat ook internationaal in hoog aanzien. Een aantal onomkeerbare maatschappelijke ontwikkelingen noopt echter tot herbezinning op de wijze waarop we in Nederland beroepen in de zorg reguleren. De raad vindt dat er te veel waarde wordt gehecht aan diploma’s en te weinig aan (nieuwe) vaardigheden. ‘Wij draaien het beginsel fundamenteel om. Zorgverleners moeten kunnen laten zien: ik heb me in de praktijk bekwaamd.’

Wet BIG gaat ten onder aan eigen succes
De Raad verwacht dat de huidige Wet BIG onvoldoende in staat zal zijn de snelle veranderingen in de zorgpraktijk op te vangen. De Raad ziet een aantal maatschappelijke ontwikkelingen waardoor de wet BIG ten onder gaat aan zijn eigen succes. De zorgvraag van burgers in Nederland wordt steeds uitgebreider en complexer. Dat vraagt om snelle aanpassing van bekwaamheden bij zorgverleners. In de praktijk leidt dit tot een wildgroei van nieuwe beroepen in de zorg; inmiddels zijn dat er zeker 2400, waarvan niet altijd duidelijk is waar zij voor staan. Denk daarbij aan de bachelor medisch hulpverlener, de klinisch technoloog of de regieverpleegkundige. Dat zorgt voor onduidelijkheid en versplintering in plaats van samenwerking over domeinen heen.

Bekwaamheden vastleggen in een persoonlijk portfolio
De Raad pleit er daarom voor de wet BIG om te vormen tot de Wet op de Bekwaamheden in de Individuele Gezondheidszorg. Dat wil zeggen: alleen basisberoepen in de wet regelen en verdere bekwaamheden – die zorgverleners door opleiding en maar ook in de praktijk verwerven – vastleggen in een persoonlijk portfolio. Als een zorgverlener heeft aangetoond een specifieke bekwaamheid te beheersen dan verdient dit erkenning en waardering, ongeacht of hij of zij dit tijdens zijn opleiding heeft geleerd, of later in de praktijk heeft verworven. Zo kan ingespeeld worden op veranderingen in de zorg en samenleving.

Gerichter bekwamen en beter inzetten
Het werk van zorgverleners verandert. Zorg wordt steeds vaker in teams, netwerken en op diverse plekken geleverd, de rol van technologie neemt verder toe en veel bekwaamheden worden in de praktijk geleerd. Tevens is er sprake van arbeidsmarkttekorten en hoge werkdruk in de zorg. De raad denkt dat een klein aantal in de wet geregelde basisberoepen, aangevuld met een persoonlijk portfolio van vastgestelde bekwaamheden per zorgverlener meer duidelijkheid en mogelijkheden biedt om deze zorgbrede ontwikkelingen te pareren. Zorgverleners kunnen zich bijvoorbeeld gerichter bekwamen en daarmee beter ingezet worden, wat mogelijk soelaas biedt bij de oplopende personeelstekorten in de zorg. Tegelijkertijd is dit volgens de RVS de weg om de intentie van de wet – namelijk patiënten beschermen tegen onzorgvuldig handelen van zorgverleners – te borgen.

Borging van kwaliteit
In het model van de Raad zijn alleen basisberoepen bij wet vastgelegd: bijvoorbeeld arts of verpleegkundige. Verpleegkundigen en artsen kunnen zich aanvullend bekwamen in voorbehouden handelingen en andere competenties en deze verworven bekwaamheden worden dan opgenomen in het persoonlijke bekwaamhedenportfolio.
Dit model biedt wellicht een oplossing voor de discussie onder verpleegkundigen over het voornemen om de regieverpleegkundige, een nieuw beroep, in de wet BIG op te nemen. Het beroep regieverpleegkundige komt dan niet voor in het BIG-register. Voordeel van deze aanpak is dat bekwaamheden van beroepsbeoefenaren op deze manier wel worden geborgd, maar dat zorgorganisaties, zorgverleners en patiënten gerichter kunnen inspelen op de veranderingen in de zorg en samenleving. Het basisberoep blijft op deze manier voornaam, maar is er ook ruimte om in de praktijk verworven vaardigheden te waarderen en een leven lang te ontwikkelen.

Welke bekwaamheden in portfolio?
De Raad vindt dat de overheid terughoudend moet zijn met het opnemen van nieuwe beroepen in de wet BIG, en de wet op een aantal punten moet aanpassen. Daarnaast zouden beroepsorganisaties samen met patiënten(vertegenwoordigers), werkgevers en de overheid moeten werken aan de definitie en inrichting van een portfolio van bekwaamheden. Welke bekwaamheden moeten een plaats in het portfolio krijgen? Tenslotte heeft deze nieuwe richting ook gevolgen voor de opleiding van zorgverleners.

(Foto: Shutterstock)

Volg ons