Zelfmanagement: “Afkicken van geven van zorg”

Posted on 23-11-2015 in Nieuws, ROS, Zelfmanagement

INTERVIEWSERIE DEEL 2 – In het tweede interview door Edmée Eenhoorn van Raedelijn komt fysiotherapeut Charissa van Bruggen aan het woord over haar ervaringen. “Ik heb geleerd dat de transitie naar meer zelfstandigheid van de patiënt begint bij mij, de zorgverlener. Trouwens, maak de patiënt ook duidelijk dat zelfmanagement geen bezuinigingsmaatregel is.”

Van speelveld naar dug-out
“Met regelmatig vallen en altijd weer opstaan, verken ik het terrein van zelfmanagement. Mijn eerste voorzichtige conclusie? Zelfmanagement heeft meerwaarde voor patiënt én zorgverlener. Ik heb geleerd dat de transitie naar meer zelfstandigheid van de patiënt begint bij mij, de zorgverlener. Er wordt veel gesproken over het aanleren van nieuw gedrag bij de patiënt, maar – neem van mij aan – dat is fase twee. Eerst moet de zorgverlener afkicken van zijn of haar eigen afhankelijkheid van het geven van zorg. Je bent van zorgverlener niet zomaar coach. Wij zijn gewend om op het speelveld te staan en niet om in de dug-out te zitten. Opmerkelijk hierbij is dat ik nauwelijks verzet ervaar aan de kant van de patiënten. Wel onzekerheid, maar geen weerstand, geen hakken in het zand.”

Wetenschap en fysiotherapie
“Voor nu is het motto: ga aan de slag en zorg dat ondersteuning van zelfmanagement geen abstractie blijft. Als je wacht tot er een alomvattend dichtgetimmerd wetenschappelijk fundament is, zit je over tien jaar nog op je handen. De kloof tussen de fysiotherapeuten en wetenschappers is nu nog aanzienlijk, maar zal de komende jaren kleiner worden. Er moet beslist meer wetenschap de behandelkamer in, maar we moeten de verklaringskracht ervan voor de praktijk ook niet overschatten. Wetenschappers worden gevoed door controverses, verschillen van inzicht en een niet aflatende nieuwsgierigheid. De praktijk is gebaat bij eenduidigheid en niet bij controverses.”

Bouwen aan fundament
“Begin dus niet met de vraag naar de wetenschappelijke grondslag voor ondersteuning van zelfmanagement, maar kijk wat de praktijk jou kan leren. Wat patiënten jóu kunnen leren. Niet-weten is ook een vorm van weten. Het stimuleert een onderzoekende houding van de fysiotherapeut. Wacht niet tot het wetenschappelijke fundament er is, maar bouw mee aan het leggen van dat fundament. Ik denk dat de praktijk de beste toegang biedt tot theorievorming. Ondersteuning van zelfmanagement is een persoonlijke ontdekkingsreis. Deze reis heeft voor mij tot nu toe vooral mooie ontmoetingen opgeleverd en slechts een enkele dwaling.”

Geen bezuinigingsmaatregel
“Zelfmanagement is geen aparte specialisatie in de opleiding tot fysiotherapie, maar ik denk dat hier meer aandacht aan besteed gaat worden de komende jaren. Een specialisatie met meer aandacht voor de psychosociale kanten van ziekten en gedragsbeïnvloeding. Maak de patiënt ook duidelijk dat zelfmanagement geen bezuinigingsmaatregel is. Dat toenemende zorgkosten de aanleiding zijn tot heroriëntatie betekent niet dat er primair financieel-economische motieven ten grondslag liggen aan zelfmanagement. Daarmee doe je het concept, een rijk concept, tekort. Een op efficiency en rendement gerichte gezondheidszorg is niet per definitie een mindere gezondheidszorg.”

Van ziekte naar gezondheid
“Het speelveld en de spelregels in de zorg veranderen continu. Het is aan de beroepsgroep om mee te bewegen en waar mogelijk te anticiperen. Dat de focus verschuift van genezen en ziekte naar preventie en gezondheid, daar voel ik mij senang bij. Het is een richting waar ik heilig in geloof.”

Cultuurverandering in de zorg
Raedelijn duidt en vertaalt ontwikkelingen in de eerste lijn. Zelfmanagement is momenteel een actueel thema, waarbij veel gevraagd wordt van zorgverleners. In de beweging van ziekte en zorg naar gezondheid en preventie, speelt zelfmanagement een grote rol. Dat vraagt – naast een gedragsverandering – andere competenties en vaardigheden van de zorgverlener. Raedelijn adviseert en begeleidt zorgverleners bij deze ‘cultuurverandering’ in gezondheidsbeleid.

Meer weten over zelfmanagement of over de rol die Raedelijn daarin kan betekenen? Neem contact op met Matthijs Zwier, M. 06 52 67 48 34.
Het eerste interview in deze serie met Matthijs Zwier verscheen bij Zorgenz op 8 november 2016.

(Foto: Antonia Guillem/Shutterstock)

Volg ons