“Financiële prikkel moet op innovatie zitten”

Posted on 30-11-2017 in Nieuws, Serie Zelfmanagement, Topbericht

De zorg naar mensen thuis brengen en meer eigen regie stimuleren, staat nog in de kinderschoenen. Wat kan een zorgverzekeraar doen? Het antwoord: de juiste financiële prikkels geven. Erik-Jan Wilhelm, directeur Strategie & Innovatie Zorginkoop bij Zilveren Kruis, hoopt dat zorgaanbieders meer durven te experimenteren.

“Mensen willen meer eigen regie over hun gezondheid, ze hebben er behoefte aan. Zelfmanagement is een onderwerp dat bij Zilveren Kruis onze volledige aandacht heeft. We streven ernaar dat de diverse initiatieven op dit terrein, lokaal of regionaal, onze verzekerden bereiken. Meer eigen regie is van belang om de zorgkosten in bedwang te houden en de zorg toegankelijk te houden”, zegt Erik-Jan Wilhelm.

Nog geen passende bekostiging
Dat mensen zelf hun bloeddruk of bloedsuikerwaarden meten en hun gezondheid bijhouden, is een beweging die we volgens Wilhelm steeds meer zullen zien. “Omdat het kan, maar ook omdat we zullen merken dat bepaalde voorzieningen in krimpregio’s (gebieden waar de bevolking daalt of zal dalen, red.) verdwijnen.”
Hoe kan Zilveren Kruis een dergelijke ontwikkeling stimuleren? Een mooi voorbeeld vindt Wilhelm Hartzorg Thuis: patiënten kunnen thuis vitale parameters, als bloeddruk, gewicht en hartslag meten. Zo hebben ze direct inzicht in hun gezondheidstoestand. Geeft de uitkomst aanleiding tot actie, dan neemt de patiënt contact op met de hartfalenverpleegkundige in het ziekenhuis.
“Het punt is dat er voor deze nieuwe vorm van zorg, telecardiologie, nog geen passende bekostiging is. Zilveren Kruis heeft toch besloten om dit te stimuleren en te financieren, omdat onze verzekerden niet steeds naar het ziekenhuis willen. We schaken op diverse borden. Met Zorginstituut Nederland overleggen we over de mogelijkheden om deze zorg uit het verzekerde pakket te betalen. Op deze manier proberen we barrières in de toepassing weg te nemen.”

Tegen hetzelfde tarief of met bestaand contract
Nog een ander voorbeeld: thuisdialyse is voor meer patiënten mogelijk. Het heeft veel voordelen: patiënten ervaren meer bewegingsvrijheid en hebben meer regie over hun leven en hoe ze omgaan met hun ziekte. “We leggen de prikkel zo dat zorgaanbieders thuisdialyse aanbieden. Ze mogen dat doen tegen hetzelfde tarief als wanneer de dialyse in het ziekenhuis plaatsvindt. We vinden het belangrijk om als zorgverzekeraar de juiste voorwaarden te scheppen.”
Het komt ook voor dat Zilveren Kruis instapt op een bestaand initiatief van een collega-verzekeraar. Zo hebben thuiszorgorganisatie Sensire, het Slingeland Ziekenhuis en Menzis samen een innovatieproject om via e-ehealth de zorg voor COPD-patiënten te verbeteren. In apps houden patiënten hun gezondheid in de gaten en verpleegkundigen controleren op afstand hun waarden. Het sluit aan bij de wens van mensen om thuis zorg te krijgen. “We gaan uit van het bestaande contract en geven het ziekenhuis de tijd om de zorg af te bouwen. Perverse prikkels voorkomen is het streven. Financiële prikkels zijn belangrijk, maar moeten in lijn zijn met wat je wilt bereiken.”

Wijkverpleging
Zilveren Kruis voert in Utrecht, Zwolle en Ommen/Hardenberg een pilot Zorg in de Wijk uit. Deze wordt uitgebreid naar drie nieuwe regio’s: Almere, Amsterdam en Hoogeveen. In deze regio’s gaat de zorgverzekeraar per 2018 selectief aanbieders wijkverpleging contracteren. “We gaan zorgaanbieders stimuleren hun cliënten zelfredzamer te maken. De aanbieders krijgen een vast bedrag per cliënt die wijkverpleegkundige zorg ontvangt en niet een bedrag per werkelijk geleverde uren.”

“Professionals moeten durven experimenteren en kunnen leven met onzekere uitkomsten”

Zorginkoop: nog meer mogelijk
Voor de opschaling van de implementatie van zelfmanagement is het belangrijk dat er binnen de zorginkoop ruimte is om zorg op maat flexibeler vorm te geven. Wilhelm: “We zitten nog lang niet aan de grenzen van wat er allemaal kan. We kunnen er nog meer uithalen. Maar we zien dat bijvoorbeeld het aantal patiënten bij Hartzorg Thuis wat achterblijft en ook thuisdialyse gaat langzaam.”

Durf te experimenteren
Welke belemmeringen zijn er in de praktijk? De zorg naar mensen thuis brengen gaat langzaam en ook meer eigen regie staat volgens Wilhelm nog in de kinderschoenen. “De belemmeringen zitten niet in regels of wettelijke kaders, maar in andere factoren. Er is leiderschap nodig en professionals moeten nieuwsgierig zijn naar wat anders en beter kan. Ze moeten durven experimenteren en kunnen leven met onzekere uitkomsten. Soms lukt iets niet goed.” Wat ook belemmerend werkt, is het ontbreken van een goede ict-infrastructuur en standaarden.

Not-invented here verschijnsel
Wilhelm kent ook de projecten die gestart zijn in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg. “Vooral de Transmurale Zorgbrug is goed gelukt, dankzij de inzet van hoogleraar Sophia de Rooij. Het heeft haar erg geholpen dat het AMC het keurmerk ‘seniorvriendelijk ziekenhuis’ heeft gekregen. We zien helaas niet dat ziekenhuizen elders het op grote schaal hebben overgenomen. Er is sprake van het ‘not-invented here’ verschijnsel. Nieuwe gebruikers van de innovatie moeten deze binnen hun eigen context kunnen toepassen. Mensen zijn erg geneigd zelf het wiel weer uit te vinden in plaats van iets wat goed werkt over te nemen. Het is natuurlijk wel zo dat nieuwe gebruikers van de innovatie deze binnen hun eigen context goed moeten kunnen toepassen. We kunnen als zorgverzekeraar niet dicteren, maar mogelijk nog meer stimuleren en hierin gezamenlijk optrekken.”

Convenanten met gemeenten
Heeft Zilveren Kruis ook contact met andere partijen, zoals gemeenten? Werken ze samen om een integraal aanbod te kunnen doen? “Daar hebben we inmiddels ruime ervaring mee opgedaan. Sinds 2008 hebben we convenanten afgesloten met een aantal gemeenten als Amsterdam, Rotterdam en Utrecht, waar we veel verzekerden hebben. We bieden mensen zonder werk een polis aan. Samen proberen we mensen zo gezond mogelijk te houden. In de loop van de jaren zij we meer mensen gaan includeren en hebben we de convenanten verder ontwikkeld.”

Gezond gewicht
De Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht noemt Wilhelm een mooi voorbeeld van samenwerking met de gemeente. “We investeren in deze aanpak die zich richt op het voorkomen en terugdringen van overgewicht bij kinderen. De aanpak is succesvol.”
In de eerdergenoemde pilots Zorg in de Wijk kijken wijkverpleegkundigen naar wat mensen nog zelf kunnen. “Ze proberen de eigen regie en zelfredzaamheid van mensen te bevorderen. Signaleren ze problemen op andere terreinen, bijvoorbeeld rond financiën, dan schakelen ze het sociaal wijkteam in.”

Tot slot zegt Wilhelm: “Maar links- of rechtsom: mensen willen gewoon een grotere rol hebben in het omgaan met en de zorg voor hun ziekte. Komen we samen niet met slimme oplossingen, dan gaan mensen daar zelf naar zoeken.”

Corina de Feijter

(Foto: Lucien Souisa)

Zelfmanagement in De Eerstelijns en op ZorgenZ
Dit is de vijftiende aflevering van een serie over verschillende aspecten van zelfmanagement. Naast verdiepende publicaties in het magazine De Eerstelijns verschijnen online op ZorgenZ artikelen met een meer praktisch karakter. ZonMw deed de afgelopen jaren onderzoek, zette ontwikkelprojecten in gang en wil de resultaten onder de aandacht brengen van eerstelijnszorgverleners en -bestuurders. Meer informatie en artikelen vindt u op de ZonMw website: www.zonmw.nl/zelfmanagement.

Serie Zelfmanagement
-1- Van gestandaardiseerde zorg naar persoonlijk maatwerk – interview met Jan Joost Meijs
-2- Terug naar het individuele gesprek – interview met Corné van Asten 
-3- In de haarvaten van de organisatie – interview met Mariëlle Nellen 
-4- Bouwstenen ouderenbeleid: Verzilver uw gemeente – interview met Vivien van Geen en Elisabeth Vreede
-5- App voor zeer jonge mantelzorgers – interview met Dominik Sieh
-6- Nightwatch waarschuwt bij epilepsieaanvallen – interview met Frans Leijten 
-7- Ethische dilemma’s bij zelfmanagementondersteuning – interview met Hester v.d. Bovenkamp en Jolanda Dwarswaard
-8- Online groepscursussen voor kinderen met een chronische ziekte en hun ouders – interview met Linde Scholten 
-9- Maak gezonde keuzen door kinderen en ouders weer normaal – interview met Mandy Braun
10 Stel samen vast of patiënt goed geïnformeerd is – interview met Haske van Veenendaal 
11 E-health implementatie: werkenderwijs komen tot eindresultaat – interview met Doortje Boshuizen en Sandra Suikerbuijk  
12 Online contact mag persoonlijk contact niet vervangen  – interview met Anneke Francke en Judith Huis in ’t Veld
13 Docent en wijkverpleegkundige als maatjes op stap in de wijk – interview met Gaby Jacobs
14 Positieve psychologie: een andere kijk op zelfmanagement – interview met Christina Bode en Ernst Bohlmeijer

Deze serie is mogelijk gemaakt door ZonMw.

Volg ons