Combinatie van eerstelijns verpleegkundige en wijkverpleegkundige

Combinatie van eerstelijns verpleegkundige en wijkverpleegkundige

Datum: 12 mei 2016
mirjam_biemans_zorgenz

Mirjam Biemans, adviseur eerstelijnszorg bij SGZ: “In de pilot zijn we gaan experimenteren met een combinatie van functies.”

PILOT IN HUISARTSENPRAKTIJKEN – In drie Zoetermeerse wijken loopt sinds vorig jaar een proef met de inzet van een eerstelijns verpleegkundige voor kwetsbare ouderen vanaf 75 jaar. De functie is gekoppeld aan een gezondheidscentrum. De eerste ervaringen zijn positief, vertellen betrokkenen. De huisartsen willen én kunnen niet meer zonder deze rechterhand.

Er is een aantal redenen om deze pilot te starten. “We willen het aantal spoedopnames van kwetsbare ouderen verminderen. We zien een toename van complexe zorg thuis, we hebben te maken met een krapper budget voor wijkverpleegkundigen en een verminderd voorzieningenniveau in de Wmo. Deze ouderen hebben behoefte aan een zorgcoördinator of een casemanager. Voorheen werden sommige ernstig complexe kwetsbare ouderen opgenomen in een woonzorgvoorziening of verpleeghuis, maar die mogelijkheid is tegenwoordig beperkt. In Zoetermeer constateren we dat sommige ouderen afzien van noodzakelijke zorg of zorg uitstellen vanwege de eigen bijdrage. Huisartsen zijn verantwoordelijk voor de zorg voor deze groep nog thuiswonenden patiënten. Feit is wel dat ze te weinig tijd hebben om de vaak brede en complexe problematiek van ouderen goed in kaart te brengen. Daar komt bij dat huisartsen zich vooral richten op het inventariseren van alle medische aandoeningen in plaats van proactief op mogelijke risico’s”, verklaart Mirjam Biemans, adviseur eerstelijnszorg bij Stichting Georganiseerde eerstelijnszorg Zoetermeer. Deze SGZ overkoepelt de ROS in Zoetermeer.

Bredere scoop nodig voor problemen kwetsbare ouderen
In de meeste huisartsenpraktijken werkt een praktijkondersteuner somatiek voor de ouderenzorg. “Deze praktijkondersteuners hebben over het algemeen geen verpleegkundige achtergrond. De problemen van kwetsbare ouderen vereisen een bredere scoop, die kan een gemiddelde praktijkondersteuner niet bieden. Zij houden zich vooral bezig met planbare, geprotocolleerde zorg voor patiënten met onder meer diabetes of COPD. Problemen van ouderen doen zich vaker acuut voor. Huisbezoeken afleggen past daardoor niet in hun planning en is een andere tak van sport”, vervolgt Mirjam Biemans.

“Huisbezoeken afleggen past bij praktijkondersteuners niet in de planning en is een andere tak van sport”

Experimenteren met combinatie van functies
Intussen komen er bij een kwetsbare oudere in een problematische situatie diverse zorg- en hulpverleners over de vloer. “Iemand van de gemeente die in het kader van de Wmo een keukentafelgesprek voert, een wijkverpleegkundige of een casemanager dementie. Wij vroegen ons af: welke functie ouderenzorg kunnen we bedenken die deze functies – wijkverpleegkundige, POH en casemanager – in zich verenigt en die we kunnen koppelen aan een huisartsenpraktijk? Samen met negen huisartspraktijken, Plicare en Vierstroom ZorgThuis zijn we gestart met een pilot waarin we experimenteren met combinaties van functies: praktijkondersteuner ouderen, casemanager dementie en S-1 wijkverpleegkundige.” Hoe is dat met de financiering geregeld? “De huisartsen zijn bereid om de gecontracteerde uren praktijkondersteuning ouderenzorg vrij te geven. Dat gold ook voor Vierstroom Zorg Thuis en Plicare: uren casemanagement dementie en S1-wijkverpleging worden ter beschikking gesteld. We hebben in feite de bestaande financiële middelen herschikt.”

monique_zindel_zorgenz

Monique Zindel, eerstelijns verpleegkundige, voor een deel casemanager dementie en voor een deel wijkverpleegkundige.

Luisteren en meedenken
Monique Zindel werkt in de functie van eerstelijns verpleegkundige voor een deel als casemanager dementie, voor een deel als wijkverpleegkundige bij Plicare (voor de niet-toewijsbare zorg) en als praktijkondersteuner ouderen bij gezondheidscentrum De Hoedt. Vroeger heeft ze als praktijkverpleegkundige in een verpleeghuis gewerkt. “Kwetsbare ouderen zijn voor mij geen onbekende doelgroep, ik vind het interessant.”
Hoe is de werkwijze? “Ik krijg van de praktijkondersteuner of huisarts het verzoek om bij een kwetsbare oudere op huisbezoek te gaan. Daar heb ik ruimschoots de tijd voor. Ik neem een vragenlijst af (Trazag) of ga op sociaal huisbezoek. Ik kijk heel breed, ik leg een link met alle domeinen. Ik hoef niet alles op te lossen, maar ik weet naar wie ik kan verwijzen, omdat ik het wijkzorgnetwerk goed ken. Als ik de vragenlijst gebruik, maak ik daarna een zorgplan en bespreek dat met de huisarts. Als er meerdere zorgverleners over de vloer komen, bekijk ik wie het best de regie kan voeren.”

“Ik hoef niet alles op te lossen, ik weet naar wie ik kan verwijzen omdat ik het wijkzorg netwerk goed ken”

“Ik kan me verder ontwikkelen”
Wat vinden de ouderen van deze aanpak? “Ze zijn heel blij dat je komt, dat je luistert en meedenkt. Hun huisarts heeft daar onvoldoende tijd voor. Sommigen hebben veel problemen. Die aandacht is belangrijk voor hun kwaliteit van leven. Zelf vind ik het erg leuk om te doen. Het is zo divers. Je werkt samen met netwerkpartners, dat vergroot mijn kennis. Zo kan ik me verder ontwikkelen. We zijn nu een wijkplan aan het maken: wat speelt er in de wijk, wat kunnen we aanpakken, bijvoorbeeld op het vlak van preventie en voorlichting.”

rita_kiggen_zorgenz

Rita Kiggen, eerstelijns verpleegkundige verbonden aan drie huisartsenpraktijken, praktijkondersteuner ouderen en wijkverpleegkundige.

Brede blik en compleet beeld
Rita Kiggen is als eerstelijns verpleegkundige verbonden aan drie huisartsenpraktijken en voert de taken uit van de praktijkondersteuner ouderen en daarnaast haar taken als wijkverpleegkundige bij Plicare voor de niet-geïndiceerde zorg. “Wij komen achter de voordeur bij kwetsbare ouderen en hebben een brede blik. We informeren naar allerlei zaken, vragen ook naar iemands stemming bijvoorbeeld, hoe het staat met het geheugen, met vallen. We kijken of er mantelzorg is, of die ondersteuning nodig heeft. Zo krijgen we een compleet beeld. We gaan op huisbezoek op verzoek van de huisarts, maar ouderen vragen zelf ook of ik langskom, als er problemen zijn. Ons voordeel is dat we de sociale kaart goed kennen, we weten welke mogelijkheden er zijn voor hulp.”
Onlangs is afgesproken met de huisartsen dat de verpleegkundigen pro-actief niet-reanimeren ter sprake gaan brengen en ouderen daarover gaan informeren. “Dat doen we omdat onderzoek heeft aangetoond dat mensen vanaf zeventig jaar na reanimatie een de kans lopen de kwaliteit van leven als veel minder te ervaren. We zijn een vertrouwd persoon voor de ouderen. De huisarts bespreekt het ook maar heeft minder tijd”, aldus Rita Kiggen.

“Ons voordeel is dat we de sociale kaart goed kennen, we weten welke mogelijkheden er zijn voor hulp”

Waardering van ouderen en mantelzorgers
De inzet van de wijkverpleegkundigen is waardevol, stelt Rita Kiggen. “Ouderen moeten langer thuis blijven wonen. Voor huisartsen ligt hier een belangrijke taak, die willen ze goed doen. Kwaliteit van leven speelt een belangrijke rol bij thuiswonende ouderen. Ze beleven hun lichamelijke klachten als gevolg van hun aandoening of ouderdom anders als hun kwaliteit van leven nog goed is doordat ze nog mee kunnen doen.”
Volgens Rita Kiggen waarderen ouderen het bezoek en aandacht van de eerstelijns verpleegkundige. “Ze vinden het fijn dat hun huisarts dit aanbiedt. Dat geldt ook voor de mantelzorgers die zich vaak zorgen maken. Ik kom niet alleen als er iets aan de hand is, maar ga ook langs als iemand stabiel maar kwetsbaar is voor een praatje en om de vinger aan de pols te houden.”
Rita Kiggen is ervan overtuigd dat haar inzet leidt tot minder opnamen en lagere kosten. “Het is alleen lastig hard te maken. Ik geef een voorbeeld: ik vroeg laatst aan een mevrouw hoe ze haar inhalatiemedicatie innam. Ze nam zes keer in plaats van één keer een pufje. Dit verkeerd medicatiegebruik kan veel bijwerkingen tot gevolg hebben. Dat bewijst dat ik een onnodige opname kan voorkomen.”

shanti_brandon_zorgenz

Shanti Brandon, kaderhuisarts ouderengeneeskunde: “De ouderen komen zelf vragen of de verpleegkundige bij hen langs komt. Of de mantelzorg doet het.”

Verpleegkundige is rechterhand huisarts
Kaderhuisarts ouderengeneeskunde Shanti Brandon, werkzaam in het Zoetermeerse gezondheidscentrum De Watertoren, steekt haar enthousiasme over de eerstelijns verpleegkundige niet onder stoelen of banken. “Als huisarts zie je steeds meer kwetsbare ouderen met meerdere aandoeningen tegelijkertijd en een zorg- of welzijnsprobleem. In die brij moet jij als huisarts je weg zoeken. Daar heb je de tijd en de kennis niet voor. De eerstelijns verpleegkundige is mijn rechterhand die meekijkt en alles in kaart brengt, een overzicht biedt in de complexe problematiek. Dat is heel prettig. We denken samen na. Ze heeft een extra blik en heeft kennis op diverse gebieden waar wij als huisartsen niet zo in thuis zijn. Ze kent het complete aanbod en is ook in de wijk zichtbaar. Het is prettig dat het onafhankelijke wijkverpleegkundigen zijn, dat is heel kostbaar.”
De verpleegkundige is een aanspreekpunt in de praktijk op allerlei niveaus, ook voor de assistenten en andere praktijkondersteuners. “Ze seinen haar in als ze bijvoorbeeld merken dat iemand zijn medicijnen niet inneemt of de herhaalmedicatie vergeet.”

Huisartsen eensgezind: hulptroepen zijn nodig
Volgens Shanti Brandon ontlast de inzet van eerstelijns verpleegkundigen de huisartsen enorm. “Dat hoor ik van alle huisartsen, zelden zijn zij zo eensgezind! Er is sprake van een gedeeld besef dat je dit als huisarts niet alleen kunt, hier heb je hulptroepen bij nodig.”
En de ouderen? “Die komen zelf vragen of de verpleegkundige bij hen langskomt. Of de mantelzorg doet dat. Een oudere patiënte met geheugenstoornis liet me na het huisbezoek met tranen in haar ogen weten hoe blij ze was. Na drie maanden kijkt de verpleegkundige hoe het met haar geheugenstoornis gaat en samen hebben ze gezocht naar een dagbesteding, zodat ze minder eenzaam is.”

“De eerstelijns verpleegkundige is mijn rechter hand die meekijkt en alles in kaart brengt”

Huisartsen willen én kunnen niet meer zonder
Wat wordt verwacht van de pilot? Mirjam Biemans: “De inzet van een verpleegkundige leidt niet tot extra kosten. Het levert een bijdrage aan het voorkomen van onvrijwillige of spoedopnames. We denken ziekenhuisopnames te kunnen voorkomen. We ondersteunen de zelfredzaamheid van deze ouderen en hun mantelzorgers. Daarmee kunnen we besparen op de inzet van wijkverpleegkundigen.” Aan vijftien huisartsenpraktijken is nu een eerstelijns verpleegkundige gekoppeld. “De huisartsen zijn enthousiast en willen niet meer zonder deze functie. Ze vinden het prettig dat ze samen werken met een onafhankelijk werkende wijkverpleegkundige die direct in actie kan komen. Ook de ouderen zijn tevreden. Ze hebben met één persoon te maken.”
SGZ wil de functie graag breder inzetten, maar gezien de onduidelijkheid over de financiering van bijvoorbeeld de casemanager dementie en de onafhankelijke wijkverpleegkundige wordt er pas op de plaats gemaakt.

In gesprek met zorgverzekeraars over inbedding
Wat vinden de zorgverzekeraars van jullie pilot? “CZ en Menzis hebben ons (huisartsen, SGZ, Plicare en Vierstroom Zorg Thuis) de mogelijkheid geboden om deze pilots te starten. We zijn met deze twee zorgverzekeraars in gesprek over een meer structurele vormgeving en inbedding van de functie eerstelijns verpleegkundige. Het overleg met VGZ zal volgende maand van start gaan”, aldus Mirjam Biemans.

Corina de Feijter

(foto’s: SGZ)

Gerelateerde berichten

Author: Zorgenz

Share This Post On

Submit a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *