Posted on 15-05-2017 in Nieuws, Ouderenzorg, Zelfmanagement

VIERDELIGE SERIE – DEEL 3 – Spraaksoftware wordt steeds geavanceerder. Dat maakt het voor ouderen makkelijk om ICT te gebruiken. Toch voelt praten tegen een gewoon scherm wat vreemd en dan is een avatar een uitkomst. Ouderen ervaren een levensechte animatie van een mens bijna als een levende persoon.

Wie ouder wordt en toch zelfstandig wil blijven, kan veel hebben aan ICT. Maar wat nu als je amper ervaring hebt met computers? Dan is spraaksoftware een oplossing. Daarmee kunnen ook ouderen zonder computerervaring profiteren van slimme technologie. Zij voelen zich zo minder afhankelijk van anderen. Een mooi voorbeeld is Anne, een spraakgestuurde virtuele assistent, ontwikkeld door Virtask.

Zelf de krant lezen
“Toen mijn vader na een beroerte in een rolstoel belandde, werd ik zijn mantelzorger.” Virtask-directeur Annemarie Johannes weet het nog goed: “In de revalidatie ging het alleen maar over zijn beperkingen. Ik vroeg: wat vind je zelf belangrijk? Hij wilde weer zelfstandig worden. En de krant lezen, om stof te hebben voor een goed gesprek. Ik bedacht een systeem met spraakherkenning. Maar zomaar tegen een scherm praten is toch wat raar. Zo kwamen we op Anne.” De vader van Johannes is erg blij met haar: “Hij zegt: ik kan weer veel zelf, maar heb vooral mijn waardigheid terug.”

Kunnen praten volstaat
Johannes legt uit hoe het werkt. Anne is een digitale assistent in de vorm van een avatar. Via een smart-tv, computer of tablet praat je met haar. Spraakherkenningssoftware zet de woorden om in actie. “Dat werkt echt heel simpel. Zeg: doe het licht uit, en Anne doet het voor je. Dus geen gebruikshandleiding, ingewikkelde interfaces of allerlei knoppen. Zolang je kunt spreken, kan Anne je helpen. Je hoeft niets nieuws te leren om haar te bedienen. En ze is 24 uur per dag, zeven dagen per week beschikbaar.”

In de eHealth-week 2017 bracht ZonMw de brochure ‘De Kweekvijver van AAL’ uit. Het is een uitgave die vol staat met slimme ICT-oplossingen die zijn ontwikkeld met en voor ouderen, met ervaringsverhalen en met inzichten in de meerwaarde voor de maatschappij. Onder het motto: Samen ICT-oplossingen voor ouderen ontwikkelen en vermarkten. Marc van Bijsterveldt maakte de korte interviews voor de ‘Kweekvijver’ en heeft er op verzoek van Zorgenz vier nader uitgewerkt. Dit is deel 3 over Anne als avatar. Het eerste deel over HalloZorg verscheen op 1 mei jl. op Zorgenz. Het tweede deel over Co-Living staat sinds op 8 mei jl. op Zorgenz.

Sleutel terugvinden
Voor Johannes is de mooiste opbrengst dat ouderen zich minder afhankelijk voelen. Anne herinnert aan afspraken en kan iemand zo heel plezierig bij een normaal dagritme houden. Ook kan ze bijvoorbeeld helpen bij het vinden van een verloren sleutel. De virtuele assistent helpt daarnaast bij de medicatiecontrole en laat ouderen beeldbellen met mantelzorgers en vrienden. Via Anne kan de gebruiker desgewenst domotica aansturen en in noodgevallen hulp inroepen.

Minder zorg nodig
Anne komt voort uit een project van het Europese programma Active & Assisted Living (AAL), dat in Nederland door ZonMw wordt gecoördineerd. Dat project heeft de ontwikkeling van Anne een impuls gegeven. Bovendien kon met onderzoek worden aangetoond dat Anne ook echt meerwaarde heeft. Johannes vertelt over twee mensen met een hoge dwarslaesie, die 24 uur zorg per dag nodig hadden. Door de inzet van Anne werd dat teruggebracht naar 17 uur. Dergelijke resultaten zijn belangrijk voor de verdere verspreiding van een innovatie. Zorgorganisaties besparen er aantoonbaar mee op personeelskosten, bijvoorbeeld doordat de thuiszorg minder vaak langs hoeft te komen voor eenvoudige zorgtaken.

Virtueel keukentafelgesprek
Inmiddels wordt de technologie ook elders ingezet dan bij ouderen thuis. Een mooie toepassing is die van virtuele gastvrouw. Johannes: “Anne kan een gast tijdens het wachten wat vertellen over de organisatie en een filmpje laten zien. Via de gebouwautomatisering bedient ze desgewenst de parkeerboom. En denk bijvoorbeeld aan de rol van enquêtrice. Geduldiger dan Anne krijg je ze niet.” Anne heeft keukentafelgesprekken gevoerd in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning, waarin ze consistent en to-the-point de relevante vragen stelt. Ze treedt op als medisch voorlichter in meerdere talen. En Anne heeft inmiddels een zus, Rena, die vluchtelingen helpt bij de registratie en integratie.

Eigen keuzes maken
Volgens Johannes kunnen we in de zorg veel meer met slimme technologie. Cruciaal blijft volgens haar wel dat het de kwaliteit van leven ondersteunt en niet een doel op zich wordt. “Het mooiste vind ik toch dat je ouderen echt kunt empoweren. Zoals bij mijn eigen vader, die zijn zelfstandigheid weer terug heeft. Mensen denken vaak dat ouderen het fijn vinden als er steeds iemand in de buurt is om voor ze te zorgen. Maar wees eerlijk: daar moet je toch zelf niet aan denken als je ouder wordt? Uiteindelijk wil je toch het liefst zelf je keuzes maken en de dingen zoveel mogelijk ook zelf blijven doen.”

Liever een man
Inmiddels hebben zo’n tweehonderd mensen Anne in huis. Hun gebruikerservaringen vormen steeds weer aanleiding voor verbeteringen. Johannes: “Anne spreekt inmiddels vele talen, dus daar kun je in kiezen. Om het nog makkelijker te maken hebben we nu een dashboard ontwikkeld, bedoeld voor mantelzorgers of bijvoorbeeld de verpleging. Die kunnen de taal instellen, iemands agenda aanpassen of bijvoorbeeld nieuwe medicatie invoeren. Een paar dames wilden liever een man als avatar. Ook dat is natuurlijk geen enkel probleem, want Anne kan voor iedereen op maat worden gemaakt.”

Meer informatie: Anne, op de markt gebracht door Virtask, komt voort uit het project DALIA: ‘Assistant for DAily LIfe Activities’. Het project was onderdeel van het ZonMw-programma AAL, een Europees stimuleringsprogramma op het gebied van slimme technologie voor ouderen: zie www.zonmw.nl/dalia. Kijk ook op www.virtask.nl. Via de website van ZonMw is de volledige brochure De Kweekvijver van AAL te downloaden.

Marc van Bijsterveldt

(Foto: Syda Productions/Shutterstock)

Volg ons