Kwaliteit? Vooral samen leren en verbeteren

Posted on 01-11-2019 in Actueel, Nieuws, Zorg & Welzijn

Het is belangrijk dat het gesprek over persoonlijke en maatschappelijke waarden wordt gevoerd.

Wat we nu goede zorg vinden zal over tientallen jaren weer anders zijn. Volgens de Kwaliteitsraad van het Zorginstituut, een onafhankelijke raad van deskundigen op het gebied van kwaliteit van zorg, zijn we toe aan nieuwe stappen. Goede zorg heeft veel te maken met dat wat we verstaan onder het goede leven, gedefinieerd vanuit het perspectief van de patiënt. Voor de Kwaliteitsraad ligt de essentie van kwaliteit vooral in het samen leren en verbeteren. Dat vraagt om nieuwe kwaliteitsinstrumenten, zoals keuzehulpen en lerende netwerken. Indicatoren blijven nuttig, maar moeten vooral gebruikt worden als brandstof voor het samen leren en verbeteren, en minder als middel om af te rekenen, stelt de Kwaliteitsraad.

In zijn visie op de kwaliteit van zorg schetst de Kwaliteitsraad een historisch perspectief. Kwaliteit van zorg is heel lang het domein van zorgprofessionals geweest. Zij bepaalden wat goed en niet goed was voor zieken mensen. Hun professionele autonomie werd geaccepteerd. Daarin kwam eind vorige eeuw een kentering. ‘De verschillen in werkwijze en uitkomsten van zorg waren groot, en er kwam meer objectieve kennis beschikbaar. Richtlijnen op basis van evidence uit onderzoek en indicatoren op structuur, proces en uitkomst werden de dominante instrumenten voor het verbeteren van kwaliteit. Het gemiddelde werd de norm’, aldus de Kwaliteitsraad.

Neem patiënten mee in bepalen van goede zorg
Volgens de Kwaliteitsraad voelen patiënten zich geen gemiddelde van een groep en willen zij dat hun verhaal wordt gehoord en meegenomen bij het bepalen van goede persoonsgerichte zorg. Zij willen als mens gehoord en gezien worden en willen meedenken en beslissen op basis van de juiste informatie. Professionals onderschrijven dit. Zij willen het goede voor de patiënt en willen niet ondergesneeuwd raken door systemen en regeldruk die daaraan onvoldoende bijdragen.

Goede zorg: persoonlijk, uniform en moreel geladen
Goede zorg heeft veel te maken met dat wat we verstaan onder het goede leven, gedefinieerd vanuit het perspectief van de patiënt. De Kwaliteitsraad hanteert daarbij drie principes die voor veel mensen belangrijk zijn bij het leiden van een goed leven: autonomie, in verbinding staan met anderen en betekenisvol bezig zijn. ‘Goede zorg zou hierop moeten aansluiten door het versterken van de mogelijkheden en gezondheid van patiënten voor eigen regie, sociale activiteiten en persoonlijke zingeving. Goede zorg wordt daarmee persoonlijk, pluriform en moreel geladen. Het is, afhankelijk van waarden en normen van alle betrokkenen over wat zij als een goed leven zien.’

Zorg moet bijdragen aan goed leven
De Kwaliteitsraad wijst erop dat de context waarin zorg wordt geleverd van belang is voor wat we samen verstaan onder goede zorg. ‘Hier komen (meetbare) data kennis, (subjectieve) ervaringskennis en (relationele) professionele kennis samen. Wat we nu goede zorg vinden is iets anders dan wat we dertig jaar geleden goed vonden, en het zal over dertig jaar weer anders zijn. Zo verandert de opvatting over wat we als samenleving goed vinden en waar we collectief aan willen bijdragen. Duidelijk is wel dat goede zorg gewogen moet worden in de mate waarin het bijdraagt aan een goed leven; pas dan is ze als effectief te beschouwen en pas dan willen we ervoor betalen’.

Indicatoren vooral brandstof voor leren en verbeteren
Dit alles vraagt om nieuwe kwaliteitsinstrumenten. Kwaliteitsstandaarden blijven nuttig, maar moeten ten dienste staan van het samen leren en verbeteren en zullen meer ruimte moeten laten voor keuzes die aansluiten bij de persoonlijke context van patiënten. Gelijkwaardigheid en open principes en waarden passen daarbij. Indicatoren blijven nuttig, maar moeten vooral gebruikt worden als brandstof voor het samen leren en verbeteren, en minder als middel om af te rekenen.

Andere werkwijzen
Voor het goede gesprek met alle betrokkenen is het van belang dat de relevante mensen aan tafel zitten, dat het gesprek over persoonlijke en maatschappelijke waarden wordt gevoerd, dat informatie voor iedereen beschikbaar is en dat de juiste kennisbronnen worden gebruikt. Daarnaast zijn andere instrumenten en werkwijzen behulpzaam, zoals keuzehulpen, waardendialogen (bijv. gehandicaptenzorg), lerende netwerken (bijv. intensive care), leer- en verbeterbijeenkomsten (bijv. spoedzorg) en gezamenlijke prioriteiten besprekingen.

(Foto: Shutterstock)

Volg ons