Meer keus in zorgaanbieders goed voor gemeente én cliënt

Posted on 23-02-2018 in Actueel, Bedrijfsvoering, Nieuws, Zorg & Welzijn

Met de decentralisatie van taken zijn gemeenten verantwoordelijk geworden voor de inkoop van een belangrijk deel van de langdurige zorg. Gemeenten maken hierbij verschillende keuzes. Sommige gemeenten contracteren veel aanbieders, andere slechts één of enkele. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) lijkt bij gemeenten de laatste tijd echter een tendens naar strengere selectie van aanbieders te ontstaan. Als gemeenten kiezen voor een ruim aanbod, biedt dat voordelen voor zowel de gemeente als de cliënten. Dit staat in de zojuist verschenen publicatie ‘Naar een effectieve inkoop binnen het sociaal domein’ van het Centraal Planbureau (CPB).

Binnen het sociaal domein is er voor gemeenten veel te winnen door op een slimme manier in te kopen. Een belangrijke keuze hierbij is hoe streng de selectie is van aanbieders die uiteindelijk worden toegelaten tot de markt. Wanneer de gemeente kiest voor een inkoop zonder strenge selectie, kan dit goed uitpakken voor zowel cliënten als de gemeente zelf. Gemeenten die via veel aanbieders zorg inkopen, prikkelen deze aanbieders om goede kwaliteit te leveren. Als er keuze is, moeten aanbieders namelijk hun best doen om de cliënt binnen te halen. Cliënten profiteren van de prikkel die aanbieders ervaren om goede kwaliteit aan te bieden. Ook kan deze manier van inkopen bijdragen aan kostenbesparing voor gemeenten, omdat het minder tijd en moeite kost om te bepalen welke aanbieders geschikt zijn.

Voorwaarden
De voordelen van het contracteren van een ruim aanbod doen zich echter alleen voor onder bepaalde voorwaarden. Zo is het belangrijk dat de cliënt, een onafhankelijke cliëntondersteuner, of iemand binnen het eigen netwerk van de cliënt zicht heeft op kwaliteitsverschillen tussen aanbieders.
Een andere belangrijke voorwaarde is dat de markt ruimte biedt voor meerdere aanbieders. Dit is het geval als er voldoende gebruikers per gemeente zijn en nieuwkomers eenvoudig kunnen toetreden. Van alle gedecentraliseerde zorgvormen voldoen begeleiding en huishoudelijke hulp vanuit de Wmo en ambulante jeugdhulp het best aan deze voorwaarden.

Zicht hebben op kwaliteitsverschillen
Deze voordelen van het toelaten van meerdere aanbieders in de gemeente gelden alleen als cliënten zicht hebben op de kwaliteit van zorg. Verder moeten er voldoende gebruikers per gemeente zijn, zodat er plek is voor meerdere aanbieders. Ook moet de gemeente de kostprijs van aanbieders goed kunnen inschatten.
Voor bijvoorbeeld specialistische jeugdhulp gelden deze voorwaarden minder. In veel gemeenten maken slechts enkele jongeren hiervan gebruik. Ook kunnen nieuwe partijen minder eenvoudig toetreden tot de markt, omdat zij daartoe eerst moeten investeren in gebouwen en hooggeschoold personeel. Verder kan van de cliënt of ouder niet altijd worden verwacht dat hij altijd goed zicht heeft op de geschiktheid van de aanbieder. Selectie vooraf kan dan voor de gemeente een manier zijn om haar inwoners te behoeden voor hulpverlening van lage kwaliteit.

Efficiëntievoordelen
Veronderstelde efficiëntievoordelen van strenge selectie blijken in de praktijk niet of nauwelijks te worden behaald, schrijft het CPB. Doordat gemeenten het budget vaak laten afhangen van het bestaande of historische cliëntenbestand, is er voor de aanbieder geen prikkel om het aantal cliënten terug te dringen. Bovendien bestaat het risico dat de gemeente te sterk afhankelijk wordt van een enkele marktpartij, waardoor de uitvoeringskosten dreigen toe te nemen.

Ondersteuning bij kiezen goede aanbieder
Het komt voor dat cliënten minder of niet in staat zijn om een voor hen goede aanbieder uit te kiezen. In zo’n geval kan een strengere selectie door gemeenten cliënten helpen. Er zijn echter ook andere manieren om dat te bereiken. Zo kan iemand bij de keuze voor een zorginstelling ondersteuning krijgen via het eigen netwerk of met behulp van een professionele ondersteuner in dienst van de gemeente.

Het rapport ‘Naar een selectieve inkoop binnen het sociaal domein’ kunt u hier downloaden.

(Foto: Shutterstock)

Volg ons