Maak gezonde keuzen door kinderen en ouders weer normaal
Datum: 19 juni 2017
MANDY BRAUN OVER ZELFMANAGEMENT – Een gezonde leefstijl moet de normaalste zaak van de wereld zijn. Mandy Braun van de GGD Zuid Limburg en JOGG-regisseur in Heerlen, trekt samen op met de gemeente, scholen, speeltuinen, peuterspeelzalen en bedrijven om dit streven te realiseren. Dat kan op een gemakkelijke manier: met een voorleesboekje voor peuters of het opnieuw inrichten van een schoolplein proberen ze kinderen te bereiken.
JOGG staat voor Jongeren Op Gezond Gewicht en richt zich op het verminderen van obesitas bij kinderen (0 – 19 jaar). Al ruim 120 gemeenten gebruiken de JOGG-aanpak, waaronder Heerlen. “We zijn drie jaar geleden gestart en hebben ons eerst gericht op kinderen van 0 – 12 jaar. We hebben recent verlenging aangevraagd en gaan ons nu meer richten op 0 – 4 jarigen. We merken dat veel jonge ouders zoekende zijn. Wat is een gezond eet- en drinkpatroon? Hoe kunnen we ons kind meer laten bewegen? Dat willen deze ouders graag horen”, verklaart Braun die de functie van JOGG-regisseur vanuit de GGD vervult.
Samen werken aan gezonde leefomgeving
Hoe heeft Heerlen de JOGG-aanpak vormgegeven? “Iedere gemeente is daar vrij in. In Heerlen gebeurde er van alles, maar er werd onvoldoende samengewerkt. We werken nu samen aan een gezonde omgeving en leefstijl. Belangrijk is dat je de gemeente, niet alleen de wethouder maar ook de ambtenaren van onder meer zorg en welzijn, meehebt. We zien het breed: het gaat niet alleen om de kinderen en jongeren, maar ook om hun ouders, opa’s en oma’s, andere opvoeders, en de omgeving van de kinderen, zoals scholen en peuterspeelzalen. Ook bedrijven betrekken we erbij. We bespreken hoe ieder zijn steentje kan bijdragen. Supermarkten bijvoorbeeld brengen kinderen en ouders in de verleiding om ongezonde dingen te kopen. De lokale Albert Heijn wil zijn locatie, medewerkers en producten inzetten om kinderen en ouders te informeren over gezonde voeding. Ze zien het als hun maatschappelijke verplichting. We werken ook samen met een cateraar die op middelbare scholen gezonde kantines inricht.”
“We leren dat je gezond blijft door goede keuzes te maken”
Voorleesboekje met uitleg
Hoe kunnen gezonde gewoonten al jong worden aangeleerd? Welke faciliteiten helpen daarbij? Braun kan talloze voorbeelden geven van wat er in Heerlen gebeurt en wordt gedaan. “Samen met de Rabobank hebben we een voorleesboekje ontwikkeld voor peuters. Daarin wordt uitgelegd wat gezond eten en drinken is. We kijken naar elkaars belangen: Rabobank ondersteunt maatschappelijke initiatieven en schenkt speciale aandacht aan de jeugd. Laaggeletterdheid en gezondheid zijn twee speerpunten van de bank.”
Informatie en bewustwording zijn eerste stappen
Het meer drinken van water in plaats van drankjes die veel suikers bevatten is een belangrijk thema geweest in de afgelopen drie jaar. “Vooral bij de peuterspeelzalen hebben we daar goede resultaten geboekt. We hebben informatieavonden gehouden en ouders uitleg gegeven. Onze boodschap is: je hoeft deze drankjes niet te geven, water is ook lekker, gezond en gemakkelijk. De peuters drinken nu water en eten fruit, geen koekjes, tenzij er een feestje is. Aan basisschoolleerlingen hebben we laten zien dat je het water een smaakje kunt geven. Soms zeggen ouders: mijn kind lust geen water, of ze vinden het armoedig om hun kind water te laten drinken. Ze denken dat ze er goed aan doen om hun kind allerlei sapjes te geven, het is voor een deel ook dat ze het niet weten. Onze boodschap is: water drinken is normaal. Het is maar een kleine stap die ook leerkrachten geen extra werk oplevert. Kinderen hebben een bidon in de klas waar ze tussentijds uit mogen drinken.”
Op een leuke manier activeren
Braun wil nog een mooi voorbeeld kwijt: het organiseren van de eerste peutervierdaagse. “We deden dit voor de eerste keer en het was een groot succes, vooral de afsluiting in de sportschool, waar ook veel ouders bij zijn geweest, vaders en moeders. De opkomst was onverwacht hoog, iedereen was enthousiast. We zoeken steeds naar leuke manieren. Bewustwording is van belang. We hopen dat ouders gemotiveerd zijn om te blijven bewegen met hun kind en hen te stimuleren.”
Ook na sluitingstijd op schoolplein spelen
Het is van belang dat de omgeving van kinderen opnieuw wordt ingericht, op een manier die uitnodigt om meer te bewegen. Braun vertelt dat de provincie een subsidie heeft toegekend waarmee coating op de schoolpleinen kan worden aangebracht. “Er kunnen allerlei lijnen gemaakt worden, zodat kinderen kunnen voetballen of andere spellen kunnen doen. We willen dat het schoolplein zoveel als mogelijk ook na sluitingstijd toegankelijk is. Dit is een makkelijke manier om kinderen meer te laten bewegen.”
Kinderen leren op jonge leeftijd wat gezond en ongezond is
Het spreekwoord zegt: Jong geleerd is oud gedaan? Geldt deze uitspraak ook voor de JOGG-aanpak? Braun vindt het nog te vroeg om daar iets over te zeggen. “We moeten de kinderen dan geruime tijd gaan volgen. Monitoring en evaluatie is wel een belangrijke pijler van de aanpak. Ik denk dat het makkelijker is om op jongere leeftijd dingen aan te leren. Op latere leeftijd afleren geen drankjes met suiker te drinken, is moeilijker. We hopen dat door de lessen over gezonde voeding kinderen weten wat gezond en ongezond is. Vanuit de GGD hebben we posters ontwikkeld waarop staat hoeveel suiker ergens in zit. Maar of de kinderen en jongeren dan later altijd een gezonde keuze maken? Ik denk dat het er wel aan kan bijdragen, als je op jonge leeftijd al hebt geleerd wat gezond eten of drinken is. Door deze aanpak leer je kinderen en ouders om eigen verantwoordelijkheid te nemen voor hun gezondheid en welke stappen ze daarvoor kunnen zetten. We leren ze dat je gezond blijft door gezonde keuzes te maken. We hopen op deze manier de kinderen sociale vaardigheden aan te leren, waarmee ze later hun gezondheid kunnen managen.”
Op de website Jongeren op Gezond Gewicht staat meer informatie over JOGG. Op ggdzl.nl zijn evaluatieverslagen van JOGG Heerlen te vinden.
Zelfmanagement in De Eerstelijns en op ZorgenZ
Dit is de negende aflevering van een serie rond thema’s waarin we verschillende aspecten van zelfmanagement verkennen. Naast verdiepende publicaties in het magazine De Eerstelijns verschijnen online op ZorgenZ artikelen met een meer praktisch karakter. ZonMw deed de afgelopen jaren onderzoek, zette ontwikkelprojecten in gang en wil de resultaten onder de aandacht brengen van eerstelijnszorgverleners en -bestuurders. Meer informatie en artikelen vindt u op de ZonMw-website: www.zonmw.nl/zelfmanagement.
Corina de Feijter
Serie Zelfmanagement
-1- Van gestandaardiseerde zorg naar persoonlijk maatwerk – interview met Jan Joost Meijs – op 7 februari 2017 op Zorgenz
-2- Terug naar het individuele gesprek – interview met Corné van Asten – op 21 februari 2017 op Zorgenz
-3- In de haarvaten van de organisatie – interview met Mariëlle Nellen – op 13 maart 2017 op Zorgenz
-4- Bouwstenen ouderenbeleid: Verzilver uw gemeente – interview met Vivien van Geen en Elisabeth Vreede – op 29 maart 2017 op Zorgenz
-5- App voor zeer jonge mantelzorgers – interview met Dominik Sieh – op 24 april 2017 op Zorgenz
-6- Nightwatch waarschuwt bij epilepsieaanvallen – interview met Frans Leijten – op 9 mei 2017 op Zorgenz
-5- Ethische dilemma’s bij zelfmanagementondersteuning – interview met Hester van den Bovenkamp en Jolanda Dwarswaard – op 29 mei 2017 op Zorgenz
-6- Online groepscursussen voor kinderen met chronische ziekte en hun ouders – interview met Linde Scholten – op 2 juni 2017 op Zorgenz
Deze serie is mogelijk gemaakt door ZonMw.
(Foto: Jonathan Vos)