Kunst van nee zeggen, onnodige zorg voorkomen
Datum: 23 oktober 2014RAPPORT GEZONDHEIDSRAAD – Laat huisartsen hun huidige positie als poortwachter behouden en zorg dat zij hun patiënten goed kennen. Leer artsen in hun communicatie met de patiënt uit te leggen dat nee zeggen niet hetzelfde is als niets doen. Zorg dat artsen de onzekerheid over het succes van een behandeling met patiënten kunnen bespreken. Zoek naar een goede manier om risico’s en kansen goed te presenteren aan patiënten. Onderzoek het nut en effectiviteit van websites als thuisarts.nl.
Dat staat in het achtergrondrapport ‘De kunst van het nee zeggen’ dat de Gezondheidsraad op 23 oktober heeft uitgebracht. Het gaat over de vraag hoe onnodige zorg kan worden voorkomen en gepaste zorg meer in de praktijk kan worden toegepast.
Wat bepaalt het gedrag van artsen in de spreekkamer?
Artsen hebben in hun spreekkamer met twee elementen te maken: onzekerheid omtrent diagnose en behandeling en de behoeftes die hij kan hebben in de omgang met zijn patiënt. De verwachting is dat de arts uitsluitsel kan bieden en dat legt druk op het streven naar gepaste zorg. Niet voor alle situaties is wetenschappelijke kennis beschikbaar, is er weinig kennis of niet relevant. Ook is het zo dat de effecten van een behandeling niet voor ieder individu gelijk zijn. Richtlijnen en zorgprogramma’’s in ons land gaan uit van de behandeling van een specifieke ziekte, terwijl de arts te maken heeft met een patiënt, en daarmee met veel variabelen.
Vertalen bronnen van onzekerheid zich naar gedrag in de spreekkamer?
‘Zo blijkt in tien procent van de gevallen waarbij de arts afweek van zijn eigen norm voor goed handelen, onzekerheid over de diagnose de oorzaak te zijn’, zo meldt het rapport. Het tegengaan van een gemiste diagnose lijkt soms zwaarder te wegen dan het tegengaan van onnodige diagnostiek. Artsen wijken af van hun eigen norm van goed medische handelen om aardig gevonden te worden of om een conflict te vermijden. Ze willen hoop bieden of gerust stellen.
Waarom is het in de praktijk soms lastig om gepaste zorg te leveren?
Het rapport gaat in op deze vraag en beschrijft een aantal factoren die van belang zijn. Artsen wordt bijvoorbeeld gevraagd om rationeel te handelen, maar hebben ook te maken met het beleid van de zorgverzekeraar of instelling waar ze werken. Dat beleid is niet altijd rationeel of eenduidig en kan het gepast gebruik van zorg in de spreekkamer onder druk zetten.
Wat zijn oorzaken van buiten?
Soms worden bepaalde middelen uit het pakket gehaald en onder druk van de opinie weer wel vergoed, zoals bijvoorbeeld is gebeurd met de pil. Ook de gang van zaken bij het aanschaffen van bepaalde apparatuur in ziekenhuizen, kan ertoe leiden tot de behandelcapaciteit groter wordt dan nodig. Dat heeft als risico dat deze instrumenten breder worden ingezet, bijvoorbeeld bij indicaties waarbij de interventie geen meerwaarde heeft. Mogelijke oplossingen zijn: betere samenhang in het beleid op alle niveaus, procedures afspreken bij de aanschaf van nieuwe apparatuur, gecontroleerde innovatie, het belonen van niet-doen, ontkoppeling van indicatiestelling en behandeling.
Medisch handelen op koers?
Het rapport gaat over processen in de samenleving, in het zorgbeleid en in de spreekkamer die onnodige zorg in de hand kunnen werken. In het rapport worden ook mogelijke oplossingsrichtingen aangestipt. Elementen daarvan zullen terugkeren in het voorgenomen advies van de Gezondheidsraad over het medisch handelen: Medisch handelen op koers?
Gezondheidsraad. De kunst van het nee zeggen. Factoren die bijdragen aan onnodige zorg.
(Foto: Stocklite/Shutterstock)