Herstelcirkel in de wijk: nieuwe vorm van diabeteszorg

Herstelcirkel in de wijk: nieuwe vorm van diabeteszorg

Datum: 22 juli 2017

In Nijmegen-Noord helpt een groep mensen met diabetes elkaar door gezonder te eten, meer te bewegen en beter te ontspannen. Dit project ‘Herstelcirkel in de wijk’ is een initiatief van de huisartsen in Lent en Oosterhout, verenigd in zorggroep STIELO. Werkt deze nieuwe aanpak van diabeteszorg? Wat betekent het voor de betrokken professionals?

Herstelcirkel in de wijk is een coöperatie van burgers met diabetes type 2. Twintig deelnemers werken via voeding, beweging en ontspanning gedurende minimaal een jaar aan het blijvend keren van hun aandoening. Hoofddoel is vergroting van zelfsturing in het herstelproces en verbetering van energie en welzijn. De coöperatie heeft dit jaar de Koploperprijs gewonnen. ‘Omdat het project innovatief en inspirerend is, omdat de participatie van de burger groot is, omdat het project al loopt, omdat het zich afspeelt in de wijk en functioneert in een discipline overstijgend netwerk’, aldus het juryrapport.

Groepsdynamiek speelt belangrijke rol
Wat is het geheim van deze aanpak? Huisarts en bestuurslid Inge Nobacht: “De herstelcirkel is een succes omdat dit van mensen zelf uitgaat. Ze zijn intrinsiek gemotiveerd om aan de slag te gaan, het wordt hen niet van bovenaf opgelegd. De groepsdynamiek speelt een belangrijke rol. Mensen steunen elkaar, beuren elkaar op als het met iemand even wat minder gaat. Ze zijn elkaar tot voorbeeld.”

Zelf waarden meten
Wanneer een POH denkt dat iemand met diabetes geschikt is om aan te sluiten, krijgt deze thuis een intakegesprek. “Er wordt uitleg gegeven over de herstelcirkel. Een leefkrachtcoach begeleidt de deelnemers bij het nemen van eigen regie. Het is de bedoeling dat een deelnemer zich committeert voor minimaal een jaar. Het zijn allemaal gemotiveerde mensen, hun opleiding doet er niet toe.”
De deelnemers meten hun bloedsuikerwaarden en geven de deze door aan de POH die deze in de gaten houdt. De driemaandelijkse controle blijft achterwege en in overleg kan de medicatie worden afgebouwd.

Ontmedicaliseer de deelnemer
“We hebben niet de illusie dat deze aanpak bij iedereen met diabetes past. Het werkt bij mensen die aan zichzelf willen werken, maar niet iedereen zit daar op te wachten. Ook voor mensen ouder dan tachtig is deze aanpak minder geschikt. Het is geen universele aanpak, maar daar moeten we sowieso vanaf”, verklaart huisarts en onderzoeker van het Radboudumc Henk Schers.
Waarin onderscheidt Herstelcirkel in de wijk zich van andere vormen van diabeteszorg? “Ten eerste: hou de deelnemers zover mogelijk van de zorg vandaan. Laat deelnemers zelf formuleren wat ze nodig hebben; ontmedicaliseer de deelnemer. Ten tweede: we denken dat deelnemers in een groep wat aan elkaar kunnen hebben. Je raakt meer gemotiveerd door je medemens dan door je dokter of POH. Als derde punt: we schakelen een leefkrachtcoach in die samen met de deelnemer zoekt naar verinnerlijking van gezonder eten en bewegen, en kijkt waarom dat niet altijd goed lukt. Dat zijn verdiepende gesprekken die verder gaan dan cognitieve gedragstherapie. Onze leefkrachtcoach is dus iets anders dan een leefstijlcoach.”

Merendeel van doelen wordt gehaald
Schers en zijn collega’s evalueren de aanpak. “We meten de effecten op de bloedsuikerwaarden, gewicht, bloeddruk en verandering van medicatie. Het is natuurlijk een kleine groep, maar we menen gunstige effecten te zien. Uit diepte-interviews met de deelnemers blijkt in ieder geval dat ze meer regie ervaren. Ze nemen meer eigen verantwoordelijkheid en hebben meer zelfvertrouwen. Het merendeel van de zelf gestelde doelen hebben ze gehaald.”

Met zorgplan kunnen deelnemers niet uit de voeten
Nobacht vindt het plezierig om op deze manier samen met de deelnemers resultaten te bereiken. “Ze komen nu met andere vragen op het spreekuur. ‘Ik volg een koolhydratenarm-dieet, welke medicijnen kan ik nu het eerst afbouwen?’, vragen ze bijvoorbeeld. Aan mijn antwoord heeft de deelnemer echt wat, in plaats van ongevraagd informatie te geven. Ze maken hun eigen keuzen, bepalen zelf hun doel.”
De huisarts vertelt dat ze veel tijd had gestoken in het maken van een zorgplan. “Wat blijkt na de eerste ronde keukentafelgesprekken: daar zitten deelnemers niet op te wachten, het helpt hen onvoldoende om zelf de eerste stappen te zetten. Ons aanbod sloot niet aan bij hun behoefte. Dat was een eyeopener. We moesten bereid zijn van het zorgplan af te stappen. Als je de patiënt meer eigen regie geeft, moet je je daarop aanpassen. Als professional blijven we wel nodig: we zijn eindverantwoordelijk en houden de thuis gemeten klinische waarden in de gaten. Deze waarden moeten binnen veilige marges blijven. We bewaken ook de medicatieveiligheid.”
Is deze aanpak ook geschikt voor andere (chronische) aandoeningen? “Dat denk ik wel, bijvoorbeeld bij hart- en vaatziekten, of voor mensen met COPD die willen stoppen met roken. Of misschien zelfs wel voor mensen met een burn-out.”

Voor professional kan deze aanpak gevoel van onveiligheid geven
Schers benadrukt dat Herstelcirkel in de wijk een essentiële andere invulling is van diabeteszorg. Dat heeft gevolgen voor de rol van de professional. “Het medische domein heeft de verantwoordelijkheid voor diabeteszorg opgeëist, terwijl de problemen die deze aandoening veroorzaken, voor een groot deel elders liggen. Daarom moeten de POH en de huisarts die verantwoordelijkheid terugleggen daar waar ze thuishoort. En tegen een deelnemer zeggen: ‘U kunt het nu zelf, ik hoef u niet meer elke drie maanden te zien’, dat kan bij de professional een gevoel van onveiligheid geven.”

Dit project blinkt uit in leefkracht
Menzis steunt Herstelcirkel in de wijk. “We vinden het belangrijk dat mensen vanuit hun eigen energie de regie over hun eigen leven nemen. Wij noemen dat leefkracht: wie ben je, wie wil je zijn? Daar blinkt dit project in uit. Het gaat om een omslag: van de medicalisering van chronisch zieken naar meer eigen regie en zelfmanagement. Met als gevolg betere bloedsuikerwaarden, minder zorgconsumptie, lagere zorgkosten, waardoor we de zorg betaalbaar kunnen houden. Dat zijn allemaal maatschappelijke voordelen”, verklaart Patrick Stoteler, regiomanager bij Menzis.

Er gebeurt iets in zo’n groep
Het verschil met andere initiatieven is volgens Stoteler de groepsdynamiek. “De deelnemers doen een aantal zaken samen: ze gaan boodschappen doen en eten samen, wandelen. De deelnemers bepalen wat zij belangrijk vinden. Er gebeurt iets in zo’n groep, de deelnemers zijn daardoor in staat om stappen te zetten die ze alleen niet goed kunnen. Dat heeft effect op hun eigen gezondheid, maar ook op de belastbaarheid van de zorg en de professional. Het is goed mogelijk dat herstelcirkel in de wijk de goede oplossingsrichting is.”

Corina de Feijter

(Foto-Shutterstock)

Gerelateerde berichten

Author: Zorgenz

Share This Post On

Submit a Comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *