Eerste Monitor contractafspraken huisartsenzorg: grote regionale verschillen en ontevreden huisartsen

Posted on 26-06-2019 in Actueel, Huisartsenzorg, Nieuws, Topbericht

Het lukt huisartsen en zorgverzekeraars nog lang niet overal om goede afspraken te maken over samenwerking in de regio. De afspraken lopen ook sterk uiteen. Ook blijkt de behoefte aan zorg in de regio nog niet overal voldoende in kaart gebracht. Dat blijkt uit de Monitor contractafspraken huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg, die de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) voor de eerste keer publiceert. Huisartsen zijn niet tevreden over de huidige contracten, omdat het hen met deze contracten niet lukt meer tijd aan hun patiënten te besteden. Dat is wel een belangrijke doelstelling van het bestuurlijk akkoord.

In deze monitor, die een overzicht geeft van de contractafspraken tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars over de huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg voor 2019, bekijkt de zorgwaakhond deze afspraken in het licht van het bestuurlijk akkoord huisartsenzorg 2019-2022. Dragen de contractafspraken bij aan de doelstellingen in het bestuurlijk akkoord en op welke punten is nog extra inspanning nodig?

Afgestemd op behoefte aan zorg
Een belangrijke afspraak in het bestuurlijk akkoord is dat de huisartsenzorg beter wordt afgestemd op de daadwerkelijke behoefte aan zorg in een regio, een gemeente of een wijk. Hiervoor is goed inzicht in de zorgbehoefte noodzakelijk. In sommige regio’s is dit inzicht voorhanden. Het is de basis voor de afspraken die zorgverzekeraars en huisartsen met elkaar maken om te komen tot een passend zorgaanbod. Maar in andere regio’s moet op dit gebied nog veel gebeuren.

Nog lang niet overal bredere afspraken
Zorgverzekeraars maken maatwerkafspraken met samenwerkingsverbanden van huisartsen en andere zorgverleners voor multidisciplinaire zorg. Het gaat bijvoorbeeld om inmiddels ‘standaard’ ketenzorg voor mensen met diabetes en COPD. Maar ook om bredere afspraken over multidisciplinaire afstemming en zorglevering. Volgens de NZa verschilt de mate waarin deze bredere afspraken tot stand komen regionaal sterk.
De NZa ziet afspraken die zich beperken tot inmiddels standaard ketenzorgafspraken. Maar ook veel bredere afspraken over ondersteuning van eerstelijnszorg. Mooie voorbeelden zijn alternatieve zorgprogramma’s voor kwetsbare mensen en inhoudelijke afspraken met andere zorgaanbieders als ziekenhuizen, ggz-instellingen, wijkverpleging en apothekers, maar ook met gemeenten in relatie tot het sociaal domein. Maar deze afspraken komen nog niet in elke regio tot stand.

Organisatie en infrastructuur
Zorgverzekeraars verschillen in aanpak bij de ontwikkeling van organisatie en infrastructuur ter ondersteuning van huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg. Of de prioriteit ligt bij versterking op wijk- of regioniveau is vooral afhankelijk van de al langer bestaande afspraken met samenwerkingsverbanden. Volgens de NZa is er geen sprake van een brede koerswijziging als gevolg van het bestuurlijk akkoord. ‘Dit met uitzondering van één verzekeraar. Deze dwingt via de contracten de vorming van regionale samenwerkingsverbanden af, daar waar deze nog ontbreken. Dit met regionaal veel onrust tot gevolg.’

Huisartsen ontevreden: meer tijd voor patiënt lukt onvoldoende
Vrijwel alle huisartsen in Nederland hebben een contract met een zorgverzekeraar voor de basis-huisartsenzorg. Dat is vaak de grootste verzekeraar in een regio. De andere verzekeraars volgen meestal deze afspraken. Deze manier van zorg inkopen vermindert de administratieve lasten: een huisartsenpraktijk werkt met één set afspraken over de zorgverlening en bijbehorende vergoeding. Maar het zorgt ook voor een onderlinge afhankelijkheid die het voor beide partijen moeilijk maakt om geen contract af te sluiten. Er worden standaardcontracten gebruikt in de vorm van een keuzemenu. Huisartsen kunnen keuzes maken voor aanvullende vergoedingen, voor het zorgaanbod, afgestemd op eigen werkwijze en patiënten.
De door de NZa vastgestelde maximumtarieven voor huisartsenzorg worden in alle contracten vrijwel geheel overgenomen. Het aanvullende deel van de zorg waarvoor vrije tarieven gelden, landt in de vorm van een keuzemenu in de standaardcontracten.
De huisartsen die deelnamen aan een door de NZa uitgezette enquête zijn niet tevreden over de contracten. Zij vinden dat de huidige contracten hen onvoldoende in staat stellen om meer tijd voor de patiënt uit te trekken.

Indexering
In het bestuurlijk akkoord is afgesproken dat kostenstijging als gevolg van loonstijgingen volledig worden vertaald in de af te spreken prijzen. Voor het deel van het huisartsencontract waar zorgverzekeraars de NZa tarieven volgt, gaat dat automatisch. Twee verzekeraars houden de vrije onderdelen in de contracten met zowel huisartsen als samenwerkingsverbanden constant ten opzichte van 2018. Met als argument dat meerjarencontracten zijn afgesloten. Twee andere verzekeraars indexeerden in mei van dit jaar na veel discussie en onrust met terugwerkende kracht alsnog een aantal tarieven in het huisartsencontract die in eerste instantie op het niveau 2018 bleven.

Tegenover elkaar staan
Goede afspraken over de noodzakelijke zorg in een regio ontstaan vooral vanuit een constructieve relatie tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders. We zien echter dat zorgverzekeraars en zorgaanbieders nog te vaak tegenover elkaar staan in de contractonderhandelingen. De discussie gaat dan over de wijze van indexering van delen van zorg of de tariefonderbouwing van een specifiek onderdeel. De NZa constateert dat de huidige complexe manier waarop de huisartsenzorg bekostigd wordt hierbij niet mee werkt. De bekostiging van de huisartsenzorg moet daarom vereenvoudigd worden, aldus de NZa.

Aanbevelingen
De NZa doet de aanbeveling om oog te blijven houden voor oplossingen vanuit samenwerking, rond taakherschikking binnen en buiten de praktijk. En ervoor te zorgen dat investeringen in wijk/regio-ondersteuning in onderlinge samenhang worden vormgegeven. Het is ook belangrjk om informatie te delen over waar en waarom regionaal op deze punten de samenwerking tussen de partijen wél goed gaat en welke stappen genomen zijn om zover te komen. Erken ook waar het niet goed gaat en waarom het niet goed gaat.

(Foto: Shutterstock)

Volg ons