Discussie over nieuwe Wet zorg en dwang

Posted on 22-05-2019 in Actueel, GGZ, Huisartsenzorg, Nieuws, Zorg & Welzijn

Het streven is dat de Wet zorg en dwang (Wzd) de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) gaat vervangen per 1 januari 2020. Minister Hugo de Jonge overweegt de nieuwe wet uit te stellen, nadat verschillende branche- en beroepsorganisaties, waaronder de LHV en V&VN, in een gezamenlijke brief aan VWS hun zorgen hebben geuit over de uitvoerbaarheid van de wet en de beoogde inwerkingtredingsdatum. Alzheimer Nederland, Iederin, Het LSR, Kansplus, KBO-PCOB, LFB, LOC Waardevolle zorg en Patiëntenfederatie Nederland hebben ook een brief geschreven, waarin ze stellen dat uitstel niet in het belang is van hun achterban. De wet past veel beter bij cliënten en patiënten dan de huidige Wet BOPZ.

Beide wetten regelen vrijheidsbeperking van mensen die zorg krijgen. Maar de Wzd doet dat vanuit het perspectief van de vrijheid van de mensen, terwijl de BOPZ uitgaat van beperking van vrijheden. Het uitgangspunt van de nieuwe wet Wzd is ‘Nee, tenzij’. Dat betekent dat vrijheidsbeperking of onvrijwillige zorg in principe niet mag worden toegepast, tenzij er sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt of zijn omgeving.
De Wzd gaat uit van een getrapt zorgmodel. Als het niet lukt om een vrijwillig alternatief te vinden voor de onvrijwillige zorg, wordt er steeds meer deskundigheid ingeschakeld om mee te denken. Er wordt gewerkt met een stappenplan dat waarborgt dat alle mogelijkheden voor vrijwillige zorg in beeld komen. Samen met de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) met de Wzd leiden tot kwaliteitsverbetering in de zorg en bijdragen aan het voorkomen van dwang en drang.

Rol huisarts
Zoals gezegd heeft een aantal branche- en beroepsorganisaties bezwaren tegen de invoering van de Wzd. Hun zorgen betreft meerdere terreinen. Zo levert de samenloop tussen de Wzd en Wvggz nog grote onduidelijkheden op en is het niet helder hoe de Wzd in de thuissituatie moet worden uitgevoerd. De LHV wil duidelijkheid over de rol van de huisarts. Gaat de huisarts over dwangzorg thuis, vraagt de LHV zich af.
Ook zijn aanpassingen nodig aan de elektronische cliënt dossiers (ECD’s) die niet per 1 januari 2020 kunnen worden gerealiseerd. Verder is de bekostiging van de uitvoering van de Wzd niet in beeld. De organisaties maken zich zorgen over de administratieve lasten. Bovendien is de vraag of uitbreiding van de inzet van zorgprofessionals haalbaar is in de schaarse arbeidsmarkt én ontbreekt nadere regelgeving van het ministerie van VWS voor de Wzd-arts of functionaris als de zogenoemde zorgverantwoordelijke (degene die het zorgplan met dwangzorg op- en bijstelt). Ze pleiten voor duidelijke randvoorwaarden en een redelijke invoeringstermijn.

Juist geen uitstel
Maar nu hebben acht patiënten- en cliëntenorganisaties laten weten dat geen uitstel willen. Ze schrijven in hun brief: ‘Wij – als gezamenlijke cliënten- en patiëntenorganisaties – zien de Wet Zorg en Dwang als een essentiële bouwsteen om de gewenste cultuurverandering in de zorg tot stand te brengen. Er wordt al heel lang over deze wet gepraat. Uitstel van de wet lost niets op. Een cultuuromslag vergt tijd en is niet in één keer gerealiseerd. Maar die omslag komt alleen tot stand als we zo snel mogelijk beginnen.’

Aanpassingen
Op aandringen van het zorgveld en partijen in de Tweede Kamer komt minister Hugo de Jonge met een aantal aanpassingen in de Wet zorg en dwang. Zo moeten Wzd-functionarissen die zelf geen arts zijn, altijd eerst een arts raadplegen voordat zij dwangmaatregelen toepassen. Cliënten moeten actief, op een manier die zij begrijpen, worden geïnformeerd over hun mogelijkheden om een vertrouwenspersoon in te schakelen. Dit schrijft minister De Jonge in een uitgebreide reactie op in totaal 98 vragen van en opmerkingen door de Kamer.

(Foto: Shutterstock)

Volg ons