DEEL 1: Zelfmanagement, hoe doe je dat?

Posted on 08-11-2015 in Nieuws, ROS, Zelfmanagement

De ondersteuning van zelfmanagement (ZMO) komt vaak nog lastig tot stand, ondanks tal van technische innovaties. De ROS Raedelijn belicht in een serie van drie interviews de ontwikkelingen en verwachtingen rond dit thema. Matthijs Zwier, senior adviseur Raedelijn, opent de serie. Zorgenz neem het interview over.

“In de verwachtingen ligt veel nadruk op de instrumentele kant van zelfmanagement en de ondersteuning van zelfmanagement,” merkt Matthijs Zwier op. “Technologische innovaties passen goed in de huidige tijd en zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven en dus niet uit de gezondheidszorg. Voor veel chronische aandoeningen zijn inmiddels zorgstandaarden, zorgplannen en individuele zorgplannen beschikbaar. Daarnaast is er een overdaad aan interventies en instrumenten op het gebied van e-health-applicaties, ’doe het zelf’-apps en persoonlijke dossiers. In de praktijk zien we dat ZMO dus vooral ook vorm krijgt vanuit de inzet van deze ‘technische’ innovaties.”

Sociale innovaties
“Uit diezelfde praktijk blijkt echter ook dat ZMO lastig van de grond komt en dat de technische innovaties en mogelijkheden niet aan alle vragen het hoofd bieden. Om als zorgverlener ZMO op een goede manier aan te kunnen bieden, is ook sociale innovatie noodzakelijk. Er worden – naast een gedragsverandering – andere competenties en vaardigheden gevraagd van de zorgverlener. Het gaat hier echt om een cultuurverandering. Daarnaast zien we ook de verschuiving van ziekte en zorg naar meer focus op gezondheid en gedrag.”

Definitie Machteld Huber
De relatie tussen gezondheid en zelfmanagement komt volgens Zwier goed naar voren in het nieuwe concept van gezondheid, ontwikkeld door Machteld Huber: Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Huber legt uit dat het verschil met de vorige (WHO) definitie is, dat in dit concept de potentie benadrukt wordt om gezond te zijn of te worden, zelfs wanneer er sprake is van ziekte. Daarbij zijn persoonlijke groei en ontwikkeling en het vervullen van persoonlijke doelen in het leven net zo belangrijk.

Aantrekken en loslaten
“Dit nieuwe concept verwacht van zorgverleners dat zij aansluiting zoeken bij de leefwereld, context en levensloop van de ander,” licht Matthijs Zwier toe. “Dat vraagt een onderzoekende houding, ruimte en tijd om de vraag áchter de vraag te verhelderen. Alleen door daadwerkelijk de dialoog aangaan met de ander kunnen barrières en weerstanden worden opgelost om te komen tot een positieve en constructieve invulling van de coachvraag. Dat vraagt van de zorgverlener een flexibele houding: de zorg ‘aantrekken’ waar nodig – de coaching – en ‘loslaten’ als het kan – de eigen regie – zonder dat de patiënt het gevoel heeft aan zijn lot te worden overgelaten.”

Eén verantwoordelijk aanspreekpunt
“Hiernaast is het van belang dat één zorgverlener verantwoordelijkheid neemt voor het totale aanbod aan ondersteuning: een vast aanspreekpunt, een rots in de branding. Bij chronisch zieken is dit vaak lastig,” erkent Matthijs Zwier, “omdat er zoveel verschillende zorgverleners betrokken zijn. Dit leidt in de praktijk vaak tot een gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij het risico bestaat iedereen verantwoordelijk is, maar niemand echt verantwoordelijkheid neemt: het ‘Dat doet de ander wel’-principe.”

Rol Raedelijn
Raedelijn duidt en vertaalt ontwikkelingen in de eerstelijnszorg en die de eerstelijnzorg raken. Zelfmanagement is momenteel een actueel thema, waarbij veel gevraagd wordt van zorgverleners. Er worden – naast een gedragsverandering – andere competenties en vaardigheden gevraagd van de zorgverlener. Raedelijn adviseert en begeleidt zorgverleners bij deze ‘cultuurverandering’ in gezondheidsbeleid. Het thema zelfmanagement wordt vanaf aankomend jaar ook één van de speerpunten van programmalijn Eerste en tweede lijn.

Edmée Eenhoorn

Meer informatie over zelfmanagement of over de rol die Raedelijn daarin bij Matthijs Zwier, M. 06 52 67 48 34.

(Foto: Raedelijn)

Volg ons