Debat Het Roer Moet Om

Posted on 15-12-2019 in Huisartsenzorg, ICT, Nieuws, Regiozorg, Topbericht

Anders denken, anders organiseren, anders samenwerken, ligt daar de oplossing?

Afgelopen zaterdag debatteerden diverse sprekers over het onderwerp: Zorg voor samenhang, een initiatief van huisartsencomité Het Roer Moet Om. Anders denken, anders samenwerken en anders organiseren, ligt daar de oplossing? Of moeten we af van concurrerende zorgverzekeraars? En is het niet een romantische illusie, samenwerken in de regio? Hoe dan wel?

Het eerste thema ging over de vraag; waar moeten we de publieke zorgeuro aan uitgeven? Vooral aan het inhoudelijk waarderen van de zorgverleners, luisteren naar wat zij nodig hebben om hun vak goed te kunnen uitoefenen en plezier in hun werk te houden, zegt Pascale Hendriks, huisarts. Zorgen dat alle financiële belemmeringen om samen te werken, worden weggenomen. Daar is Bertine Lahuis, lid raad van bestuur Radboud UMC, het mee eens. “Er moeten goede financiële incentives komen voor samenwerken, over zorgvormen en instellingen heen. De juiste zorg op de juiste plek loopt vast op onze systemen. Verder geloof ik niet meer zo in het schrappen van regels. Ik wil liever nadenken over wat we nodig hebben om goede zorg te leveren, om een goede bedrijfsvoering en organisatie te hebben. Wat is zinvolle registratie? Daar moet het over gaan.”

Uitgeven aan digitalisering?
Of moeten we het besteden aan digitalisering? Hendriks vindt dat er te veel pilots over het land worden uitgestrooid, zonder dat eerst onderzocht is wat goed werkt. “Huisartsen ondervinden er hinder van, laten we eerst investeren wat goed werkt en dan pas implementeren.” Leer eerst de zorg goed kennen, is haar advies. Ze verwacht dat als we straks ons medisch dossier kunnen inzien juiste gezonde mensen met vragen zullen komen. “Dat gaat ten koste van mensen die onze aandacht en tijd echt nodig hebben.”

Juist kans om zorgverleners te ontlasten
Olivier Gerrits, directeur zorginkoop Zilveren Kruis, wil digitalisering juist gebruiken als kans om zorgverleners te ontlasten. Volgens hem zijn er ook in de huisartsenzorg goede voorbeelden daarvan te vinden. “Het zorgt ervoor dat artsen meer tijd en ruimte krijgen voor hun patiënten, om uit te zoeken wat de juiste zorg is voor de individuele patiënt.” En Google en Amazon, vormen die een voorbeeld voor ons”? Volgens Gerrits moet digitalisering arbeid en kosten besparen. “Anders moeten we straks keuzen maken wat we wel en niet meer vergoeden. Voorbeelden uit China en Amerika laten zien dat zorg niet verplaatst wordt, maar er bovenop komt. Implementatie en opschaling vormen bij ons nog een probleem. Door schaalgrootte is het beter betaalbaar en krijgen we breed gedragen oplossingen.”
Nog een paar reacties op de vraag waar de euro naar toe moet. Aan coördinatie om samen te werken, digitaal wat kan en menselijk wat moet. Aan zinnige zorg voor patiënt, om zorg te verduurzamen is digitale zorg noodzakelijk. In de zaal klinken kritische geluiden: We zijn voor mensen, niet voor innovatie.

Wat is optimale medische zorg?
Huisarts Derk Runhaar, huisarts in Zaandam, legt ten overvloede uit dat geruststellen en normaliseren zijn dagelijks werk is. Het gaat om vertrouwen dat je moet verdienen. Maar over- en onderbehandeling liggen volgens hem op de loer. “De balans is soms zoek. De neiging bestaat om door te verwijzen zonder medische noodzaak. Mensen zijn soms angstig, die ziek maakt en leidt tot overbehandeling.”
Hij heeft het over disfunctionele selectie aan de poort. Luister je als huisarts naar je patiënt of luister je als zorgaanbieder naar je klant? Dat laatste liever niet. “Als het die kant uitgaat in de spreekkamer, dan is dat de ongewenste richting.”

“We zijn voor mensen niet voor innovatie”

Ruimte voor koplopers en variatie
Ab Klink, lid raad van bestuur van VGZ, wil koplopers in de zorg creëren. En ruimte voor variatie geven, dat kan Het Roer Moet Om helpen. Hij heeft het over een ‘way of working’. Hij noemt het voorbeeld van een ggz-instelling die ervaringsdeskundigen inzet. “Stel dat iemand komt die paniekaanvallen krijgt tijdens een sollicitatiegesprek. Dan komt de ervaringsdeskundige die zegt: dat heb ik ook gehad, hier gaan we het over hebben.” Het levert een felle discussie op met psychiater Floortje Scheepers die erop wijst dat de zorgverzekeraar dan af moet van het ‘productdenken’. Dat is precies wat Klink ook wil: “Wij willen daar vanaf en contracteren anders.”

Regie door wie?
Zoek grenzen op binnen het stelsel, dat was de boodschap van Bas van den Dungen, directeur-generaal curatieve zorg ministerie van VWS, in een video. “Patiënten houden zich niet aan de grenzen en systemen van ons systeem, zoals we dat bedacht hebben. En oudere valt niet meer alleen onder langdurige zorg. We kijken niet alleen meer of iemand wel of geen medische oplossing nodig heeft, maar ook of de oplossing in het sociaal domein ligt. We zien goede voorbeelden van de juiste zorg op de juiste plek, maar opschalen lukt niet goed. En we zien meer samenhang in de zorg. “Zoek de ruimte op van wat al wel kan. Ik wil uitkomsten snel vernemen. Wat kunnen wij doen als overheid, wat kunnen we samen doen.”

“Verzekeraars hebben nu de regie maar dat hangt tegen mislukken aan”

Geef verzekeraars een laatste kans
Daarna kwam huisarts en voormalig hoofdredacteur Hans van Santen van Medisch Contact aan het woord. Ons systeem is aardig op hol geslagen en dat illustreert hij met het feit dat in Rhenen 43 duizend mensen wonen en dat de gemeente 526 zorgaanbieders in de jeugdzorg heeft gecontracteerd! Hij noemde een voorbeeld van de huidige gang van zaken uit zijn praktijk. Specialist ouderengeneeskunde Esther Bertholet heeft de ouderenzorg samen met collega’s in Velp prima geregeld. “Zij is door iedereen op het schild gehesen. Minister De Jonge is laatst op bezoek geweest en zei: Zo moet het gaan, zo moet overal de ouderenzorg worden georganiseerd.” Maar dan komt de vraag hoe het gefinancierd wordt. “Al acht jaar hebben we geen structurele financiering, het is nog steeds projectgeld. De zorgverzekeraar vraagt voor de derde keer om een businesscase. Het ergst van alles is dat Esther denkt aan stoppen.”
Volgens Van Santen hebben verzekeraars nu de regie. “Dat hangt tegen mislukken aan. Maar geef hen een laatste kans.”

Last van omzetplafond
Ligt de oplossing dan in de regio, zoals de overheid nu graag ziet? Huisarts Toosje Valkburg uit De Bilt heeft daar twijfels over. “De samenwerking in de regio komt lastig van de grond. Het failliet daarvan zie ik in mijn spreekkamer. Als ik in oktober mijn patiënt naar een bepaalde thuiszorgorganisatie wil sturen, kan dat soms niet omdat er sprake is van een omzetplafond. Daar heb ik last van. Hou op met concurrentie tussen zorgverzekeraars.”
Stevige woorden van Hans van der Schoot, voorzitter van de Stichting Topklinische Ziekenhuizen (STZ): “Samenwerken, samen doen in de regio is romantische ideologie. Wij polderen ons suf in Nederland. We hebben een failliet productiestelsel en failliet concurrentiestelsel in ons land.”
Meer doorzettingsmacht? Meer sturing door bijvoorbeeld NZa? “Dat gaat stemmen kosten.”
Niet afschuiven wat nu gebeurt, maar iedereen zijn rol en verantwoordelijkheid nemen, dat is wat er volgens Valkenburg moet gebeuren.

Taaie materie
Het slotwoord was aan Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Zorg (RVS). “Anders denken, anders organiseren, anders aansturen en anders samenwerken.  Stuur op samenwerking in plaats van op afzet van producten. Kijk veel breder naar de problemen, breng het primaat terug naar de politiek en zie zorg vooral ook als investering.”
Onbestaanbaar, dat voorbeeld van ouderenzorg over Bertholet, zegt Bussemaker. Maar ze weet uit eigen ervaring dat het taaie materie is. “Ik geloof niet zo in een stelselwijziging. Ik heb vaak gezien dat een kleine en grote wijzigingen leiden tot onbedoelde effecten die ook veel energie kosten.”
Het helpt volgens haar enorm als de huisartsen hun stem laten horen om ook volgend jaar het goede debat te krijgen.
Huisarts Peter de Groof, een van de initiatiefnemers van HRMO, “Je kunt veel bereiken in korte tijd als je je mond opendoet als professional. Kijk naar het proces van het terugdringen van de bureaucratie, dat we samen hebben gedaan met de betrokken instanties. De verdere oplossingen moeten nu van jullie komen.”

Lees hier de inleidingen die zijn uitgesproken tijdens het debat.

Corina de Feijter

(Foto: Shutterstock)

Volg ons