Breng kennis over man-vrouwverschillen naar spreekkamer

Posted on 06-10-2017 in Actueel, Nieuws, Topbericht, Zorg & Welzijn

Het NHG, de FMS, de RVS, ZonMw, Patiëntenfederatie Nederland, het ministerie van OCW en Radbouwumc Health Academy blijven zich actief inzetten voor gendersensitieve gezondheidszorg. Ze hebben daartoe onlangs ingestemd met een ‘gender agreement’. “De vraag is niet of de kennis over man-vrouwenverschillen in de zorg moet worden geïmplementeerd, maar hoe we dat doen. Het is nu tijd om de omslag naar de praktijk te maken”, zei Jannet Vaessen, directeur WOMEN Inc., de organisatie die het onderwerp in 2012 op de agenda heeft gezet.

Mannen zijn in de zorg de geldende norm. In het onderzoek naar geneesmiddelen worden meestal mannen gebruikt, omdat het gebruik van vrouwelijke proefdieren door hormoonverschillen een vertekend beeld kan opleveren. Medicijnen worden ook onvoldoende getest op vrouwen in diverse levensfasen. Met als gevolg: verkeerde diagnose of een hogere ziektelast. Zorgprofessionals weten nog niet zo veel over het vrouwenlichaam. Een hartinfarct wordt bij een vrouw minder snel herkend.

In de spreekkamer maakt het uit: man of vrouw
Het maakt uit of er een vrouw of man in de spreek- of behandelkamer komt. Minister Schippers zei het heel treffend tijdens het congres Gender & Gezondheid in een videoboodschap: “We hebben genderneutrale toiletten, genderneutrale kleding, maar zorg moet niet genderneutraal zijn. Het gaat niet om gelijke behandeling, maar om gelijke kansen, zodat vrouwen kunnen rekenen op dezelfde kwaliteit van zorg als mannen.”

Kennis moet naar de dokter
Vijf jaar geleden vond WOMEN Inc dat er meer aandacht moest komen voor de verschillen tussen man en vrouw. De acties van WOMEN Inc. en de Alliantie Gender & Gezondheid leverden een enorme impuls van kennis op over man-vrouwverschillen in de zorg. We weten bijvoorbeeld dat vrouwen met diabetes een grotere kans hebben op hart- en vaatziekten, alleen waar ligt dat aan? Meisjes hebben andere AHDH-klachten. Vrouwen hebben 60% meer kans op bijwerkingen van medicijnen dan mannen.
Hoewel er inmiddels veel partijen aan de slag zijn, is het nog niet overal in de gezondheidszorg doorgedrongen. Hoe krijgen we de inmiddels wel opgedane kennis in de spreekkamer? In het bijzijn van koningin Maxima schaarde een aantal sleutelfiguren zich achter een ‘gender agreement’. Ze blijven zich samen inspannen voor genderspecifieke zorg. Rob Dijkstra, bestuursvoorzitter van het NHG: “Iedere patiënt is anders. Daarom is het essentieel dat we er met elkaar voor gaan zorgen dat elke huisarts de informatie heeft om de grote diversiteit aan patiënten in Nederland zorg op maat te kunnen bieden.” Hij kondigde aan dat het NHG meer onderzoek in de richtlijnen gaat vertalen. “De kennis moet naar de dokter.”

Moderne specialist houdt rekening met unieke eigenschappen patiënt
Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen gaat een genderagenda ontwikkelen. Diana Veldman, directeur van de Patiëntenfederatie Nederland, pleitte voor het stellen van de juiste vragen in de spreekkamer (drie goede vragen) en samen beslissen. “Dan komt de gender van een patiënt vanzelf naar voren.” Marcel Daniëls, voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten, benadrukte dat de moderne specialist rekening houdt met de unieke eigenschappen van elke patiënt. “We zien de aandacht verschuiven naar seksespecifieke klachten. We moeten nu kijken hoe zich dat vertaalt in de dagelijkse praktijk en de omgang met patiënten. Dat betekent voortdurend de richtlijnen aanpassen.”
Pauline Meurs, voorzitter van de RVS, benadrukte dat pluriformiteit een belangrijke kernwaarde in de zorg is. Ze waarschuwde dat sociaal-economische verschillen de komende tien jaar niet zullen verkleinen. “Breng alle speerpunten samen, kijk ook naar hoe verschillend de schuldenaanpak bij mannen en vrouwen is, betrek huisvesting en de opbouw van het pensioen erbij.”

Kennisontsluiting Gender en Gezondheid
Om de kennis van man-vrouwverschillen in de zorg toe te passen in de praktijk, starten het NHG, de FMS en Patiëntenfederatie Nederland het project ‘Kennisontsluiting Gender en Gezondheid’. Met dit programma gaan deze partijen bestaande en nieuwe kennis op het gebied van sekse en gender in relatie tot gezondheid verzamelen, verspreiden, implementeren en borgen.

Zelf googlen: de goed geïnformeerde patiënt
Het blijkt dat 83% van de Nederlanders op internet informatie zoekt over gezondheid. Dat zijn voornamelijk hoogopgeleide vrouwen. In twee van de drie gevallen geeft internet een foute diagnose.
Wat vinden zorgverleners van die googelende patiënten? Cardioloog Janneke Wittekoek heeft er vooral last van als het gaat om tegenstrijdige informatie. “Dat kost me tijd om het goed uit te leggen. Gelukkig kan ik mijn autoriteit gebruiken.” Ze denkt dat op een leuke manier medische informatie geven aan mensen die nog niet ziek zijn, heel zinvol is. “Dat is de basis van preventie en kan mensen aanzetten tot gezond gedrag.”

Google is onmisbaar in de spreekkamer
De Haagse huisarts Hedwig Vos vindt het niet erg als haar patiënten vooraf zelf informatie hebben opgezocht. “Het helpt me, de patiënt is beter geïnformeerd en we komen samen sneller tot beleid. Ook kom ik eerder achter de hulpvraag. Ik vraag wat mensen hebben gevonden en of ze soms bang zijn dat ze bijvoorbeeld kanker hebben. Daar kan ik dan op ingaan.”
Een gynaecoloog liet weten google niet te kunnen missen. “Ik kijk samen met de zwangere naar de informatie over een echo bijvoorbeeld.” Volgens Wittekoek zijn patiënten die hun eigen hart en vaten hebben gezien op internet meer therapietrouw.
Dagelijks kijken 80 à 100 duizend mensen op Thuisarts.nl. “Als een ziekte aan bod komt in een praatprogramma, zien wij dat terug op Thuisarts”, verklaart Ton Drenthen, projectleider. Het duurt even voordat nieuwe kennis over genderspecifieke zorg op de site te vinden is. Thuisarts.nl moet zich houden aan de richtlijnen. Een site als solvo.nl zet nieuwe informatie direct online. Zo is het bericht dat vrouwen met hartfalen onderbehandeld worden in acht maanden tijd 155 duizend keer gelezen.

Doorbraken en doorstart
Wat hebben vijf jaar Alliantie Gender & Gezondheid opgeleverd? Doorbraken van deze periode staan in het rapport De route naar kwaliteitszorg voor iedereen. Daarnaast staat ook de doorstart in het rapport beschreven, waaronder (1) een project voor optimale kennisdeling met artsen en (2) de start van een Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Gender & Gezondheid, de opvolger van de in 2012 opgerichte Alliantie Gender & Gezondheid. De vereniging is door wetenschappers, specialisten en zorgprofessionals uit de alliantie geïnitieerd en controleert dat gender in de dagelijkse praktijk wordt geïmplementeerd.

Het congres maakte goed duidelijk dat niet langer één norm kan worden gebruikt in de gezondheidszorg, maar dat iedere patiënt anders is. Het is nu zaak om de nieuwe kennis over te brengen naar de werkvloer, het publiek, de arts en de patiënt. En dat deze kennis doordringt in elk curriculum, spreekkamer en behandelkamer.

Corina de Feijter

(Foto WOMEN Inc.)

Volg ons