Big Data: zegen of zorg ?

Posted on 06-05-2016 in Actueel, Nieuws

Het gebruik van Big Data vraagt om nieuwe kaders. Dat concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in het rapport ‘Big Data in een vrije en veilige samenleving’. Voor de gezondheidszorg komt er dankzij de Big Data meer betrouwbare informatie beschikbaar. Dat is te lezen in de achtergrondstudie bij het WRR-rapport ‘Big Data in de zorg’.

Alle medische gegevens, laboratoriumuitslagen, röntgenfoto’s, mri-, ct- en pet-scans, maar ook alle medische wetenschappelijk onderzoeken worden digitaal opgeslagen. Daardoor neemt de kennis over ziekten en aandoeningen sterk toe. Op basis daarvan kunnen effectievere behandelingen worden ontwikkeld. Big Data kan eveneens worden ingezet ter verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid van de zorgverlening, aldus Leo Ottes in zijn interessante achtergrondstudie bij het rapport over Big Data: Big Data in de zorg. Big Data is meer dan het verzamelen van enorme hoeveelheden gegevens en informatie. Het is in feite een samenspel van ontwikkelingen en vergt een andere manier van denken. Het is beslist geen oplossing voor alles. Ottes noemt het een “aanvulling op het bestaande en zeker geen vervanging.”

Opvulling lacunes
Men kampt nog met zoveel onbekendheden omtrent ziekten en behandelingen. Er bestaan talloze chronische aandoeningen die niet écht kunnen worden genezen. Big Data kan een lacune aan kennis snel opvullen. Zo kunnen gegevens over genetische aanleg en dergelijke naast omgevingsfactoren worden gelegd. Dat betreft een heel palet aan factoren, van dichtbij en in het lichaam (zoals de verschillende bacteriepopulaties) en chemische stoffen in het milieu, tot psychische en sociale factoren. Door grote hoeveelheden gegevens aan elkaar te relateren en de onderlinge verbanden in kaart te brengen, komt men tot nieuwe inzichten.

Privacy
Echter: een goede toepassing is cruciaal. Onoordeelkundig gebruik kan leiden tot onjuiste resultaten. Voor een correcte interpretatie en toepassing van Big Data is een gedegen kennis van de technische beperkingen nodig. Daarnaast zijn zorggegevens zeer privacygevoelig. Het wordt steeds lastiger om gegevens echt te anonimiseren. Door koppeling van gegevensbestanden kunnen geanonimiseerde gegevens vaak weer worden gedeanonimiseerd. Een opvallend punt in deze studie is de opmerking van Ottes dat burgers zelf heel gemakkelijk allerlei persoonlijke gegevens openbaar maken via sociale media. “Veel ‘gratis’ diensten op het internet betaalt de gebruiker met zijn privacy. Privacy lijkt zich dan ook te verschuiven van iets waarop men recht heeft naar iets waarvoor men moet betalen. De vraag is of dit voor zorggegevens ook gaat gelden.”

Private partijen
Een ander risico is het gevaar van centralisatie. Big Data in de zorg is interessant voor bedrijven zoals Apple, Google, Samsung en IBM. Een aantal werkt aan systemen voor kunstmatige intelligentie voor medische diagnostiek en behandeling. Het is denkbaar dat de centralisatie van kennis in private handen komt bij één of twee bedrijven. Dat geldt ook voor uitkomsten van klinisch onderzoek, veelal gefinancierd door de farmaceutische industrie. Als deze gegevensstromen via private partijen lopen, komt er commerciële invloed op de richting en wijze waarop de kennislacunes worden opgevuld. “Het is niet ondenkbaar dat de overheid in de toekomst uit financiële overwegingen steeds meer Big Data gaat inzetten die beheer(s)t wordt door private partijen”, waarschuwt Ottes in zijn beschouwing op het toekomstperspectief van Big Data. Daarin wijst hij ook op het belang van gestandaardiseerde manier van vastlegging van gegevens, om vergelijking mogelijk te maken. Regie van de overheid, niet alleen ten aanzien van privacy, maar ook wat standaardisatie betreft, acht hij gewenst.

Ga hier naar het rapport Big Data in een vrije en veilige samenleving of naar het rapport Big Data in de zorg.

(Afbeelding: Bruce Rolff/Shutterstock)

Volg ons