Advance Care Planning: wensen in laatste levensfase

Posted on 06-07-2018 in Actueel, Huisartsenzorg, Nieuws, Ouderenzorg

Huisartsen Rustenburg in de Amsterdamse Pijp doet mee aan het onderzoek naar Advance Care Planning (ACP). Huisarts Susanne van Laatum: “De ACP-gesprekken bieden een goede basis voor zorg in de laatste levensfase. Bovendien kom je als huisarts op een heel ander niveau in gesprek met je oudere patiënten. Het gaat niet om de klacht, maar over hun kijk op het leven, wat voor hen belangrijk is.”

Het feit dat ouderen steeds langer thuis wonen, heeft grote impact op de huisartsenzorg. Er komt steeds meer druk op de zorgverlening, de zorgvraag neemt sterk toe en er zijn onvoldoende opvangplaatsen bij een crisissituatie. “Een zorgelijke ontwikkeling”, verzucht Susanne van Laatum. “Het kost steeds meer moeite om mensen de juiste hulp te bieden.”

Actieve benadering
Juist om de zorg te kunnen bieden die past bij de wensen van ouderen, wilde de praktijk meedoen aan het onderzoek naar Advance Care Planning. “Dat past goed past bij onze visie”, verklaart ze. Voorafgaand aan deelname hebben de doktersassistenten, praktijkondersteuners en huisartsen een training gevolgd. “Daarna zijn we actief gestart om mensen te benaderen deel te nemen. Per huisarts is gekeken welke 75-plussers als eersten in aanmerking kwamen. De reacties zijn heel verschillend. De meesten vinden het prettig, een aantal staat er echter niet voor open.”

Wensen vastleggen
“Op de spoedeisende hulp wordt altijd de vraag gesteld of iemand gereanimeerd wil worden. Mensen schrikken daar soms van”, stelt de huisarts. “Dit is een van de onderwerpen die in de ACP-gesprekken aan bod komen, zodat dit op een rustig moment met de huisarts kan worden besproken en niet in een stresssituatie op de SEH. Tijdens de gesprekken kom je soms ook achter andere problemen, zoals eenzaamheid.”

Ze vervolgt: “De belangrijkste uitkomsten leggen we vast in het HIS. Deze sturen we, met toestemming van de patiënt, ook door naar de huisartsenpost, zodat deze daar ook bekend zijn en daarnaar kan worden gehandeld. Tevens krijgt de patiënt het door hem ondertekende formulier met afspraken mee. Het is belangrijk dat kinderen en/of mantelzorgers daarvan op de hoogte zijn. Uiteraard kan zo’n formulier altijd worden gewijzigd.” Na een korte stilte: “Dat is tot nu toe niet voorgekomen. Niet verwonderlijk, want het zijn weloverwogen beslissingen die mensen hebben laten vastleggen.”

Tijdsinvestering
De werkwijze vergt wel veel tijd. “Bij ons benadert meestal de praktijkondersteuner de patiënt met een uitnodiging voor een gesprek met de huisarts, een toelichting waarom en waarover het gaat. Het gesprek tussen de huisarts en patiënt kost uiteraard ook tijd. Dat is wel een vraagstuk: hoe kun je dit als vast onderdeel in je praktijkvoering invoegen?

Aanpak onderzoek
Advance Care Planning wordt geïmplementeerd bij tien Amsterdamse huisartsenpraktijken en twee woonzorgcentra (waar de huisarts hoofdbehandelaar is). Amsterdam UMC voert het wetenschappelijk onderzoek uit. Zijn de huisarts en naasten op de hoogte van de wensen van de patiënt en is de geboden zorg daarmee in overeenstemming? Het tweede doel is het ontwikkelen van ACP-materialen, waaronder een handreiking en een behandelwensenformulier.

De nulmeting vond plaats middels vragenlijsten voor alle 75-plussers van de deelnemende huisartspraktijken en woonzorgcentra, evenals vragen aan nabestaanden van ouderen die zijn overleden in 2016. Verder ontvingen betrokken zorgverleners een vragenlijst. Begin 2019 zijn de uitkomsten van het onderzoek bekend. De materialen voor ACP komen in de tweede helft van 2018 op de website van Consortium palliatieve zorg Noord Holland en Flevoland.

Begeleiding door de ROS
Monique de Wit begeleidt vanuit Elaa praktijken die met ACP-gesprekken willen starten. Haar ondersteuning valt onder het project Beter Oud in Amsterdam en wordt betaald uit ZonMw-financiering. Gezamenlijk wordt bekeken hoe de ouderenzorg op dit moment is georganiseerd en hoe ACP het beste kan worden geïntegreerd in het zorgproces. Er is een werkmodel ontwikkeld, waarbij de voorbereidende gesprekken met de ouderen worden gedaan door de poh(-ouderenzorg) of wijkverpleegkundige. “Het betreft als het ware coaching on the job”, vertelt Monique enthousiast. “Die implementatiebegeleiding ondersteunt dus de vertaalslag van een plan naar de praktijk. Dit verkort de tijdsinvestering vooraf en de ervaring is dat de ACP-aanpak de praktijk ook veel oplevert.”

Dit artikel is met toestemming overgenomen van Elaa

Foto: Shutterstock

Volg ons