“Het blijft modderen met wijkgericht werken”

Posted on 30-01-2018 in Actueel, Nieuws, Zorg & Welzijn

Anja van der Aa

Wijkgericht werken is heel veel entertainment, aldus de kop boven een recente blog van Anja van der Aa, directeur van GezondNL. Ze beschrijft daarin hoe er in ons land wordt geexperimenteerd met wijkgericht werken, wat ze daarin mist en hoe het anders kan. Aanleiding voor een interview met deze pionier. “Het is hoog tijd om zakelijke afspraken te maken over een goede infrastructuur in een gezonde wijk. Maak één partij procesverantwoordelijk voor en aanspreekbaar op de samenhang en informatievoorziening.”

In GezondNL participeert een aantal huisartsen en gezondheidscentra die samen werken aan een infrastructuur voor een gezonde wijk, voor inwoners, zorg- en hulpverleners. “We zijn echte koplopers, geen volgers. We werken heel informeel en organiseren meetings. We behandelen geen populaire thema’s maar taboes”, benadrukt Anja van der Aa.
Als voorbeeld van een taboe noemt ze een degelijke infrastructuur in een gezonde wijk, waarvoor nu inmiddels een betaaltitel bestaat. “Zo gaat het: wij benoemen zaken en deze worden dan na een jaar of een, twee overgenomen. Onze pioniers komen op strategische posities terecht.”

Sociale domein is hopeloos georganiseerd
Wat hebben mensen nodig om gezond en aangenaam te kunnen leven in een wijk? Welke informatie hebben zij nodig en hoe is deze laagdrempelig toegankelijk voor iedereen? Dit is een vraag die Van der Aa bezighoudt. Ze heeft daar zelf als mantelzorger al jaren de nodige ervaring mee. Het is lastig om de juiste informatie en ondersteuning te vinden.
“Het sociale domein is hopeloos georganiseerd”, stelt Van der Aa. “Het ontbreekt in de wijken aan een goede, onafhankelijke informatievoorziening voor mensen. De sociale wijkteams zijn zoekende en pakken dit niet op, er is geen sociale kaart in een vorm zoals wijkbewoners die wensen.” Dat laatste vindt ze heel belangrijk: dat gebruikt wordt gemaakt van de gemeenschapskracht van wijkbewoners. Al snapt ze dat de diverse organisaties in een wijk dat eng vinden. “Want mensen die goede informatie hebben, kunnen vaak zelf zaken organiseren.”

Omdenken: betrek wijkbewoners erbij
Toch moeten we ‘omdenken’: betrek wijkbewoners en mantelzorgers erbij, die wonen toch immers in hun eigen wijk en weten zelf als geen ander waar ze behoefte aan hebben. Deze aanpak staat garant voor een onafhankelijke, laagdrempelige en geïntegreerde informatievoorziening. Daar is Van der Aa van overtuigd. Ze vertelt dat ze regelmatig gepensioneerde mensen ontmoet met veel ervaring die ook graag anderen willen ondersteunen die iets minder gemakkelijk de weg vinden.
Wat willen mensen? “Ze willen informatie die digitaal beschikbaar is. Voor Utrecht Oost is alle informatie bij elkaar gezocht. Dat lijkt veel werk, iedereen roept dat ook, maar dat valt echt mee. Daarnaast hebben we een fysiek loket dat vier keer per week open is. Voor ouderen, vooral ouder dan 85 jaar, experimenteren we met een speciale, zeer gebruiksvriendelijke tablet waarmee deze mensen informatie die ze nodig hebben, kunnen krijgen. En een student gaat voor ons dit jaar een wijkgids ontwikkelen. We bedienen dus alle doelgroepen.”

Wijkinformatiepunt meer dan welkom maar meer samenhang nodig
Het Wijkinformatiepunt Utrecht Oost is zo via een burgerinitiatief tot stand gekomen. Wijkbewoners, zorgprofessionals en ondernemers kunnen er terecht met vragen over gezondheid, welzijn, zorg en gemeentezaken. De gemeenteraad heeft eind vorig jaar aangegeven dat er in elke wijk in Utrecht zo’n wijkinformatiepunt moet komen.
Uit een recente evaluatie van het Wijkinformatiepunt blijkt dat het duidelijk in een behoefte aan informatie voorziet. In vier maanden tijd werden er 105 vragen aan de informatiebalie gesteld en waren er 7.000 unieke bezoekers voor de website. Uit de aard van de vragen wordt duidelijk dat een aantal mensen de weg nog niet weet te vinden en tussen wal en schip valt. Ook krijgt het Wijkinformatiepunt vaker verzoeken om activiteiten te organiseren, omdat het huidige aanbod niet voldoet aan de behoefte. De evaluatie laat zien dat er in de wijk onduidelijkheid bestaat over rollen en verantwoordelijkheid en dat inwoners en professionals meer samenhang willen.

“Wijkcontract klinkt dodelijk saai, maar is wel nodig voor effectieve samenwerking in wijk”

Vorm netwerkbijeenkomst belangrijker dan inhoud
Terug naar het blog van Van der Aa, waarin ze vertelt over de ene na de andere uitnodiging voor een netwerkbijeenkomst. “Die zijn te vrijblijvend, de vorm is belangrijker dan de inhoud. Het is hoog tijd om zakelijke afspraken te maken over een goede infrastructuur in de wijk en over procesverantwoordelijkheden. Dit overlaten aan de organisaties gaat vanwege belangenstrijd niet lukken. “Zij kijken te veel naar hun eigen hachje. De belangen zijn groot want er gaat veel geld om in een wijk. Als ik hier kritische opmerkingen over maak, wordt gezegd dat ik zo negatief ben. Iedere organisatie wil in contact komen met hun wijkbewoners en organiseert dus een eigen bijeenkomst. Waarom niet gezamenlijk twee keer per jaar?”

Bestuurlijke verantwoordelijkheid
Van der Aa pleit ervoor dat de gemeenten hun bestuurlijke verantwoordelijkheid nemen, dit proces faciliteren en in gang zetten. “Dat er samenwerkingsafspraken komen op bestuurlijk niveau, over samenhang, ict, privacy, noem maar op. Anders blijft het netwerken hangen in elkaar leren kennen.” En daar past Van der Aa voor, zoals ze schrijft: ‘Als er geen concrete vragen of problemen van inwoners centraal staan dan laat ik de quiz, lunchmeeting, parade of carrousel graag aan mij voorbij gaan.’
Ze vervolgt in haar blog: ‘Wat ontbreekt zijn procesverantwoordelijkheden in de wijk, zodat één partij aanspreekbaar is op samenhang, informatievoorziening, infrastructuur en resultaten die in de wijk wel of niet worden geboekt, een Wijkcontract Gezondheid zodat het ook over gezondheid gaat en tot slot een integraal kwaliteitskader voor alle betrokkenen. Dat klinkt natuurlijk allemaal dodelijk saai, maar is wel noodzakelijk voor doelgerichte en effectieve wijksamenwerking.’

Corina de Feijter

(Foto’s: Anja van der Aa)

Volg ons