PaTz: structureert werkrelatie tussen wijkverpleegkundige en huisarts

Posted on 24-04-2016 in Nieuws, Palliatieve zorg, Topbericht

Frans Baar is projectleider van Samen bouwen aan vertrouwen en directeur van de Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg.

SAMEN BOUWEN AAN VERTROUWEN – DEEL 1 – In Palliatieve Thuiszorg draait het om de verbinding tussen de wijkverpleegkundigen, huisartsen en de consulenten palliatieve zorg. In Samen bouwen aan vertrouwen’– een project met subsidie van ZonMw en KWF – wordt in Rotterdam met de PaTz groepen een doorontwikkeling gerealiseerd, waarin de onderlinge werkrelaties structureel verbeteren, het plezier in complementair werken wordt ontdekt en de patiënt kan rekenen op samenhangende zorg.

Deel 2 verschijnt bij Zorgenz op 26 april a.s.

Frans Baar is projectleider van het door ZonMw ondersteunde project Samen bouwen aan vertrouwen en directeur van de Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg. Hij is al een aantal decennia betrokken bij palliatieve zorg: als specialist ouderengeneeskunde en consulent palliatieve zorg, maar ook op bestuurlijk niveau. De regio Rotterdam telt nu achttien PaTz-groepen. Een PaTz-groep komt elke twee maanden bij elkaar voor een multidisciplinaire bespreking van de palliatieve patiënten die zijn opgenomen in een palliatief zorgregister. Het is de bedoeling dat de komende drie jaar alle huisartsen en thuisorganisaties binnen Rotterdam gaan samenwerken binnen de PaTz-methodiek. Meer mensen willen thuis overlijden en patiënten worden vaker met complexe ziektebeelden uit het ziekenhuis ontslagen. Dit betekent dat huisartsen en wijkverpleegkundigen nauwer met elkaar moeten samenwerken, met gerichte ondersteuning van de consulenten palliatieve zorg of gespecialiseerde verpleegkundigen. “Een belangrijke mijlpaal is bereikt: de aanwezigheid van de huisartsen in PaTz-bijeenkomsten wordt per 1 april door Zilveren Kruis gefinancierd. De vrijblijvendheid is eraf,” verklaart Frans Baar.

Innovatieve interventies in een nieuwe setting – In diverse ZonMw-programma’s zijn voor de zorg en ondersteuning van kwetsbare ouderen innovatieve interventies ontwikkeld. Werken deze interventies ook in een andere setting? Wat vraagt het van professionals om een elders ontwikkelde methode te vertalen naar de eigen praktijk? Wat zijn de resultaten in de nieuwe situatie? In dit artikel beschrijven we de toepassing met een leercyclus die is ondergebracht bij de Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg. Het is een uit Groot-Brittannië afkomstige methodiek die door Bart Schweitzer naar Nederland is gehaald en ondergebracht is in de Stichting PaTz. De interventie is nu in Rotterdam doorontwikkeld. In deel 1 vertelt projectleider Frans Baar over de ontwikkeling en implementatie van deze interventie. In deel 2 deelt huisarts Leonie de Bont haar ervaring met de versterking van het PaTz-concept en zij laat zien dat de gestructureerde samenwerking met wijkverpleegkundigen een verrijking is.

Leerhuizen als inspirerende werkplaats
De Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg is een samenwerkingsverband van de zorgorganisaties Laurens, Stichting Florence en Lelie Zorggroep. In de Leerhuizen werken gespecialiseerde units in verpleeghuizen, hospices, ziekenhuizen en overige zorginstellingen samen aan een continue verdieping en verbetering van palliatieve zorg. De leerhuizen zijn niet alleen plekken waar goede zorg wordt gegeven, ze vormen voor zorgverleners ook een inspirerende werkplaats, een broedplaats waar zij zoeken naar manieren om de palliatieve zorg te verbeteren en nóg meer te laten aansluiten op de praktijk. “Het gaat om hulpverleners die met kennis, kunde en ervaring goede zorg leveren. Op de werkvloer proberen we hun vakmanschap te verdiepen. Dat doen we door de ontwikkeling en innovatie van een breed programma palliatieve zorg, gericht op instellingen en thuissituaties, en door actie-onderzoek en desgewenst ook wetenschappelijk onderzoek te initiëren”, aldus Frans Baar. “In dit project werken we samen met Vilans, vanuit een opdracht van het Netwerk Palliatieve Zorg Rotterdam & omstreken. Door een nauwe verbinding tussen Leerhuizen Palliatieve Zorg en het NPZR&o is zowel de verandering in de praktijk als het bestuurlijk draagvlak geborgd.”

Van zorgregister naar PaTz Portal
Frans Baar legt uit dat de PaTz-methodiek verder gaat dan bij elkaar komen om patiënten te bespreken. “De kwaliteit van de zorg wordt beter als zorgverleners hun kennis en ervaringen uitwisselen en er overdracht plaatsvindt. Om de groepen te faciliteren, hebben we het zorgregister doorontwikkeld tot het PaTz Portal dat via een beveiligde webapplicatie beschikbaar is voor alle deelnemers van een PaTz-groep. Het is geen EPD maar een applicatie die de onderlinge samenwerking vergemakkelijkt en stimuleert, en zo de kwaliteit en veiligheid van de palliatieve zorg verbetert.”

De prognose over een patiënt delen
Met het Portal kunnen de leden van een PaTz-groep hun patiënten vroegtijdig identificeren en monitoren. Frans Baar vervolgt: “Het is belangrijk om de prognose van een palliatieve patiënt in te durven schatten. Dat kan via de zogeheten surprise question: Zou ik verbaasd zijn als mijn patiënt zou overlijden in de komende twaalf maanden? Het is van belang om te na te gaan of iedereen hetzelfde denkt, hoopt en verwacht. Samen delen en samen beseffen dat de toestand en behoeften van de patiënt en diens naasten aan het veranderen zijn, bepaalt het karakter van de zorg. Het levert winst op dat de vele zorgverleners die bij een patiënt zijn betrokken, hun zorg op elkaar afstemmen en daarover met elkaar communiceren. Dan kun je bespreken, uiteraard ook met de patiënt, wat je in de resterende tijd wilt bereiken. Met een kleurcode kan de ernst van de situatie worden aangegeven.”

“Samen delen en samen beseffen dat de toestand en behoeften van de patiënt en diens naasten aan het veranderen zijn, bepaalt het karakter van de zorg.”

Het PaTz Portal stimuleert en vergemakkelijkt se samenwerking.

Extra dimensies
De palliatieve zorg kent de aandacht voor vier dimensies (somatisch, psychisch, sociaal en spiritueel), maar in het Portal zijn er twee toegevoegd: samen keuzes maken (bijvoorbeeld: waar wil de patiënt overlijden? wil patiënt naar ziekenhuis of gereanimeerd worden?) en samen vooruit organiseren (hoe gaan we de keuzes van de patiënt en de naasten mogelijk maken en onze samenwerking daarop inrichten). Frans Baar: “Het gaat erom dat je durft te bespreken wat er nodig is om deze wensen mogelijk te maken. Maar ook dat je nadenkt over wat er moet gebeuren als de mantelzorg het niet meer volhoudt of als de patiënt verward raakt. In de Portal wordt dit gevisualiseerd. Samengevat: de applicatie legt het zorgtraject vast en beheert het. Er is sprake van een signaalfunctie als het gaat om de ernst, de problemen, adviezen en gemaakte afspraken. In de Portal kunnen tijdens de bijeenkomsten door de groepsleden structurele knelpunten, leerpunten, onderwijsbehoeften en nader onderzoek worden genoteerd. Er is de mogelijkheid tot evalueren na het overlijden van de patiënt. Uiteindelijk leidt het ertoe dat de zorgverleners minder gefrustreerd raken en plezier krijgen in het samenwerken.”

“Iedereen aan het woord laten” Samen met Vilans is een nulmeting uitgevoerd. Daaruit blijkt volgens Frans Baar dat op inhoudelijk niveau de zorgverleners goed bezig zijn en dat palliatieve patiënten goed worden bediend. ‘Maar we constateren ook dat er spanningen zijn in groepen. Lang niet alle wijkverpleegkundigen durven in het bijzijn van huisartsen hun mond open te doen. We trainen de voorzitter van de groepen om iedereen aan het woord te laten. Ook spreken de deelnemers lang niet altijd dezelfde taal. Wijkverpleegkundigen en huisartsen en in sommige groepen ook al geestelijk verzorgers en zelfs al een specialist uit een ziekenhuis moeten samen iets opbouwen.”

Huisarts en wijkverpleegkundige samen op huisbezoek
In ‘Samen werken aan vertrouwen’ zijn meer interventies voor de samenwerking in en buiten de PaTz-groep ontwikkeld. Bijvoorbeeld het maken van een Zorgplan, het Gezamenlijk Huisbezoek, een After Death Analysis, en een systematische manier van het inbrengen van een casus. In de PaTz-groepen is gaandeweg ontdekt dat goede interventies en tools helpen om tot een betere zorg te komen. Neem het Gezamenlijk Huisbezoek door de huisarts en wijkverpleegkundige. “Zij treffen elkaar bijna nooit samen aan het bed van de patiënt en diens naasten. Met een filmpje trainen we hen in het samen voorbereiden en brengen van een huisbezoek.”
De leerpunten worden bewust naar boven gehaald, net als de behoefte aan onderwijs. Frans Baar maakt een vergelijking met spelen in een orkest. “Je oefent thuis je vakbekwaamheid in het goed spelen op je instrument. Met het orkest repeteer je samen. In een PaTz-groep komt ons werk samen. Daar gaan de deelnemers de lol ontdekken van samenwerken. Je hoort hoe anderen het doen. Huisartsen hebben regelmatig te maken met ingewikkelde situaties of een crisis, waarin ze snel moeten handelen. In een PaTz-groep kun je je ervaringen delen. Je voelt je niet betrapt op een fout, maar er ontstaat vertrouwen, het is normaal om het erover te hebben.”

“Je oefent thuis je vakbekwaamheid in het goed spelen op je instrument. Met het orkest repeteer je samen.”

Juiste interventies en tools ondersteunen samenwerking
De structurering binnen het PaTz-concept en de verdieping van de zorgverlening zijn voor andere PaTz-groepen beschikbaar. “Van het register hebben we een Portal gemaakt met veel meer functies: interventies en tools die ondersteunend en stimulerend zijn om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. We hebben ontdekt dat onze nieuwe interventies en de gereedschapskist met de hulpmiddelen helpen om tot een betere samenwerking te komen. Onze ervaringen kunnen collega’s elders prima gebruiken, ze kunnen het direct op dezelfde manier als wij gaan doen,” is de overtuiging van Frans Baar. Een sterk georganiseerd regionaal palliatief netwerk is daarbij heel behulpzaam. In Rotterdam wordt vanuit het NPZR&o continu het gesprek gevoerd met zorgorganisaties uit de eerste lijn maar ook met ziekenhuizen en met zorgverzekeraars. “Lastig is dat we te maken hebben met veel thuiszorgorganisaties en dat we nog steeds niet over een regionaal EPD beschikken. We zoeken continu naar meer draagvlak. Verandermacht, dat is wat we nodig hebben.”

Corina de Feijter

(Fotografie: Studio Oostrum)

‘Samen bouwen aan het veranderend zorglandschap voor ouderen’ is een initiatief van ZonMw om innovatieve interventies voor ouderen toepasbaar te maken in een andere setting. Vier van de zestien gehonoreerde projecten staan in deze serie centraal. Kijk HIER voor meer informatie over dit initiatief en innovatieve interventies om de zorg en ondersteuning voor ouderen te verbeteren. Zie ook www.beteroud.nl.
Dit artikel is onderdeel van een serie met vier maal een tweeluik over vier van de zestien gehonoreerde projecten. Deze serie loopt in de maand april met elke week berichten over een project.

Volg ons