GRIP&GLANS in Rotterdam

Posted on 10-04-2016 in Nieuws, Topbericht, Zorg & Welzijn

Contactpersoon Ayse Ören met een deelneemster aan GRIP&GLANS

DEEL 1: PROJECT IN EEN NIEUWE SETTING – In Rotterdam voelt een groot deel van de ouderen zich eenzaam. Ze ervaren een minder goede gezondheid en hebben een verhoogd risico op depressie en angst. Dit geldt met name voor ouderen met een lage SociaalEcnonomische Status (SES). Zij hebben vaker gezondheidsklachten en gebruiken dus meer zorg. Inzet op depressiepreventie en aanpak eenzaamheid is voor deze doelgroep dus zeker gewenst. Deel 2 over GRIP&GLANS verschijnt op Zorgenz op dinsdag 12 april a.s.

Een groot deel van deze ouderen is van Turkse en Marokkaanse afkomst. Voor de GGD Rotterdam-Rijnmond, Context en Avant sanare reden om te kijken naar een programma voor deze specifieke groep. “We wilden beslist een interventie inzetten die al bewezen effectief is. Want waarom het wiel opnieuw uitvinden?”, zegt projectleider Maria Smedts. “Er is een veelheid aan interventies gericht op bestrijding van eenzaamheid, maar het gros daarvan is niet evidence based.”

Innovatieve interventies in een nieuwe setting – In diverse ZonMw-programma’s zijn voor de zorg en ondersteuning van kwetsbare ouderen innovatieve interventies ontwikkeld. Werken deze interventies ook in een andere setting? Wat vraagt het van professionals om een elders ontwikkelde methode te vertalen naar de eigen praktijk? Wat zijn de resultaten in de nieuwe situatie? In dit artikel beschrijven we de toepassing van de interventie GRIP&GLANS, ontwikkeld door professor Nardi Steverink in Groningen en nu toegepast in Rotterdam. In deel 1 vertelt projectleider Maria Smedts over het implementeren van GRIP&GLANS in de eigen setting. In deel 2 belicht trainer Fijke van Meijden wat de ervaringen, opbrengsten en leerpunten zijn in de dagelijkse praktijk.

Het vereist een doorontwikkeling
“Met een van de interventies uit het Nationaal Programma Ouderenzorg van ZonMw, GRIP&GLANS, wilden wij aan de slag gaan. Deze groepscursus is ontwikkeld door het UMC Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen. De cursus heeft een stevige theoretische onderbouwing en is evidence-based op basis van de uitvoering bij autochtone alleenstaande vrouwen van 55 jaar en ouder.” Ze glimlacht. “Wat passend is voor oudere Groningse dames is natuurlijk niet één-op-één geschikt voor Turkse en Marokkaanse ouderen. Dat vereist een doorontwikkeling, uiteraard in afstemming professor Nardi Steverink. Want de essentie van GRIP&GLANS moet behouden blijven, die opdracht hebben we onszelf gegeven.”

“Wat passend is voor oudere Groningse dames is natuurlijk niet één-op-één geschikt voor Turkse en Marokkaanse ouderen. Dat vereist een doorontwikkeling.”

Aanpassen aan Turkse en Marokkaanse ouderen
ZonMw financiert deze doorontwikkeling, met cofinanciering van Rotterdam Rijnmond via het programma Mentaal Gezond van de GGD Rotterdam Rijnmond. Doel is de cursus GRIP&GLANS geschikt te maken voor Turkse en Marokkaanse ouderen in Rotterdam. Welke aanpassingen zijn hiervoor nodig? “Ten eerste bewustwording over ouder worden in Nederland: wat betekent ouder worden voor hen? Daar is een extra bijeenkomst aan gewijd. Maar ook kijken hoe om te gaan met ‘spanningsveld’ van regie over eigen leven versus Allah bepaalt. We zitten nu midden in dat proces”, geeft Maria Smedts aan. “De resultaten tot nu toe zijn zeker positief. In de pilot hebben we inmiddels drie groepscursussen met de aanpassingen uitgevoerd, alle in de deelgemeente Feijenoord. Twee met Turkse vrouwen, in de wijken Bloemhof en Afrikanerwijk. En één cursus met Marokkaanse vrouwen in de wijk Hillesluis. Dit voorjaar staan er nog twee groepsbijeenkomsten op stapel, een voor Turkse mannen en een voor Marokkaanse mannen. De contacten daarvoor zijn reeds gelegd.”

Maria Smedts, projectleider GRIP&GLANS in Rotterdam.

Beperkte beheersing van het Nederlands
“Voor de doorontwikkeling heeft de gemeente Rotterdam onderzoek laten doen naar de betekenis van het ouder worden onder Turkse en Marokkaanse ouderen, met daaraan gekoppeld de implicaties voor de interventie GRIP&GLANS. Het is belangrijk om draagvlak te creëren onder de doelgroep. Daarom is een klankbordgroep aan de slag gegaan, bestaande uit professionals en een aantal allochtone ouderen uit de deelgemeente Feijenoord. Daarbij zijn zeer veel aspecten aan de orde gekomen. Wat zal waarschijnlijk wel goed werken bij de beoogde doelgroep en vooral: wat niet? Welke werkvormen zijn geschikt? Maria: “Het moest in ieder geval niet te ‘talig’ zijn, want veel ouderen beheersen het Nederlands slechts beperkt. Ze kunnen ook vaak niet goed lezen en schrijven. Daardoor werken we veel met beeldmateriaal en is de insteek ook meer gericht op ervaring. Maar ook het meegeven van huiswerk werd ons afgeraden, dat wordt teveel geassocieerd met school. Het meest belangrijke was overigens het advies om aan te haken bij bestaande groepen. Allochtone ouderen zullen zich namelijk beslist niet individueel inschrijven voor deelname.”

Ayse Ören, vertrouwenspersoon

Vertrouwenspersoon nodig
Aansluiting zoeken bij bestaande groepen betekent in de praktijk eerst overleg hebben met de contactpersoon van die groep of van het gebouw waar de activiteit plaatsvindt. Zo was Ayse Ören, coördinator van de speeltuin De Klimroos in de wijk Bloemhof, contactpersoon bij de GRIP&GLANS-cursus die in het gebouw bij de speeltuin is gehouden. Ayse is een actieve dame die zich energiek inzet voor verbetering van de wijk, met de speeltuin als ontmoetingspunt.

Kernpunten GRIP&GLANS
De GRIP&GLANS-groepscursus bestaat uit zes wekelijkse bijeenkomsten van ongeveer twee uur en een terugkomstbijeenkomst. Het woord GRIP verwijst naar de eigen regie. Er komen zes zelfmanagementvaardigheden aan bod, overigens zonder dat daar de nadruk op wordt gelegd.
1. Initiatief nemen
2. Persoonlijk effectief zijn
3. Investeren
4. Een positief perspectief hebben
5. Zorgen voor multifunctionaliteit in hulpbronnen
6. Zorgen voor variatie in hulpbronnen
GLANS wijst naar de vijf domeinen van welbevinden die in deze cursus centraal staan.
G = Gemak en Gezondheid
L = Leuke bezigheden en Lichamelijk activiteit
A = Affectie
N = Netwerk en Nuttig voelen
S = Sterke punten
Meer informatie Over GRIP&GLANS staat op de website van BeterOud.nl

Een grote cirkel, de glansschijf
“Tijdens de cursus staan de letters van het woord GLANS in vakjes in een grote cirkel, de zogeheten glansschijf”, vertelt Maria Smedts. “De deelnemers gaan met de glansschijf aan de slag. In eerste instantie per vakje apart, na een tijdje ook met integratie van verschillende vakken. Daarbij hebben we niet, zoals bij de oorspronkelijk opzet, ingezet op het formuleren van doelen.” Met nadruk stelt ze: “De insteek van deze cursus is positief. Het gaat dus niet om het problematiseren van zaken en we spreken ook niet over eenzaamheid, maar over meer glans. Het accent ligt dus op gevoelens van welbevinden. Uitgaan van wat je wel hebt en kunt. Hoe kun je van daaruit meer glans krijgen in je leven? Wat maakt het leven lichter? In de loop van de cursus gaan deelnemers dingen toevoegen in hun persoonlijke glansschijf.”

“Het accent ligt op gevoelens van welbevinden. Uitgaan van wat je wel hebt en kunt. Hoe kun je van daaruit meer glans krijgen in je leven?”

Positief denken
Positief denken is van belang hoe je je voelt en welk gedrag je laat zien, dat wordt met de cursus overgebracht. Juist het belang van positief denken is er diep ingeslepen bij de deelnemers, zo blijkt bij de vraag naar hun ervaringen. “Elke ochtend als ik wakker word, denk ik aan positieve dingen van de komende dag”, zegt een van hen. Bijzonder, want ze vertelt ook dat ze voorheen erg depressief was en daarvoor medicatie gebruikte. “Nu denk ik veel positiever en hoef zelfs geen pillen meer te slikken.”

Gerda van Beek

(Fotografie: Studio Oostrum)

‘Samen bouwen aan het veranderend zorglandschap voor ouderen’ is een initiatief van ZonMw om innovatieve interventies voor ouderen toepasbaar te maken in een andere setting. Vier van de zestien gehonoreerde projecten staan in deze serie centraal. Kijk HIER voor meer informatie over dit initiatief en innovatieve interventies om de zorg en ondersteuning voor ouderen te verbeteren. Zie ook www.beteroud.nl.
Dit artikel is onderdeel van een serie met vier maal een tweeluik over vier van de zestien gehonoreerde projecten. Deze serie loopt in de maand april met elke week berichten over een project.

Volg ons